ವಚನ ಸಿಂಚನ ೫೮:ದೇವರೊಡನೆ ಸಂಭಂದ

ಅಯ್ಯಾ ನೀನು ನಿರಾಕಾರವಾಗಿರ್ದಲ್ಲಿ

ನಾನು ಜ್ಝಾನವೆ೦ಬ ವಾಹನವಾಗಿರ್ದೆ ಕಾಣಾ,
ಅಯ್ಯಾ ನೀನು ನಾಟ್ಯಕ್ಕೆ ನಿ೦ದಲ್ಲಿ
ನಾನು ಚೈತನ್ಯವೆ೦ಬ ವಾಹನವಾಗಿರ್ದೆ ಕಾಣಾ,
ಅಯ್ಯಾ ನೀನು ಆಕಾರವಾಗಿರ್ದಲ್ಲಿ
ನಾನು ವೃಷಭನೆ೦ಬ ವಾಹನವಾಗಿರ್ದೆ ಕಾಣಾ,
ಅಯ್ಯಾ ನೀನೆನ್ನ ಭವವ ಕೊ೦ದಿಹೆನೆ೦ದು
ಜ೦ಗಮ-ಲಾ೦ಛನನಾಗಿ ಬ೦ದಲ್ಲಿ
ನಾನು ಭಕ್ತನೆ೦ಬ ವಾಹನನಾಗಿರ್ದೆ
ಕಾಣಾ ಕೂಡಲಸ೦ಗಮದೇವಾ!!
                                   -ಬಸವಣ್ಣ

ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣ,ಶಿವ ಸ್ವರೂಪಿಯೂ ಪ್ರಣವ ಸ್ವರೂಪಿಯೂ ಆದ ಕೂಡಲಸಂಗಮನಿಗೂ ಇರುವ ಅವಿನಾಭಾವ ಸಂಭಂದ ಎಷ್ಟು ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಕೂಡಿದೆ ಎಂದು ವಿವರಿಸುತ್ತಾನೆ.

ದೇವರು ನಿರಾಕಾರ ಅನ್ನುತ್ತಾರೆ.ಶಿವನು ಅಂತ ನಿರಾಕಾರ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ತಾನು ಜ್ಞಾನದ ಮೂಲಕ ದೇವರನ್ನು ಕೊಂಡೊಯ್ದು ಎಲ್ಲರನ್ನು ಬೆಸೆಯುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ಬಸವಣ್ಣ ಹೇಳುತ್ತಾ,ನಾಟ್ಯ ಪ್ರಿಯನೂ ಆದ ನಟರಾಜನಾದ ಶಿವನು ನಾಟ್ಯಕ್ಕೆ ನಿಂತಾಗ ತಾನು ಆ ನೃತ್ಯಕ್ಕೆ ಚೈತನ್ಯವನ್ನು ತುಂಬುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ.ದೇವನು ಆಕರದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ತಾನು ನಂದಿಯಾಗಿ ತಮ್ಮನ್ನು ಕರೆದೊಯ್ಯುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ಕೂಡಲಸಂಗಮನಲ್ಲಿ ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.
ಮುಂದುವರೆಯುತ್ತಾ,ನೀನೆನ್ನ ಭವವ ಕೊ೦ದಿಹೆನೆ೦ದು ಜ೦ಗಮ-ಲಾ೦ಛನನಾಗಿ ಬ೦ದಲ್ಲಿ,ಇಲ್ಲಿ ಎನ್ನ ಭವ ಅಂದರೆ ಎನ್ನ ಹುಟ್ಟು,ಎನ್ನ ಆಶಯ,ಎನ್ನ ಸೃಷ್ಟಿ ಎಂದೆಲ್ಲ ಅರ್ಥೈಸಬಹುದು.ಇವುಗಳನ್ನೆಲ್ಲ ನಾಶಪಡಿಸಿದ ಜಂಗಮ ರೂಪಿಯಾಗಿ ಬಂದರೆನನ್ನು ನಿನ್ನ ಭಕ್ತನಾಗಿ ನಿನ್ನನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ಕೂಡಲಸಂಗಮನಲ್ಲಿ ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ.

ಇವೆಲ್ಲ ನಿದರ್ಶನಗಳಿಂದ ಬಸವಣ್ಣ ಭಗವಂತನೊಡನೆ ಸದಾ ಅವಿನಾಭಾವ ಸಂಭಂದವನ್ನು ನಾನ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿರುವೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.ಇದರಿಂದ ನಮಗೆ ಬಸವಣ್ಣನ ಭಕ್ತಿ ಎಂತಹುದು ಎಂದು ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ

ವಚನ-ಸಿಂಚನ ೫೭:ಪುಣ್ಯ ಪಾಪಗಳ ಎಂಜಲು

ವೇದಂಗಳೆಲ್ಲ ಬ್ರಹ್ಮನೆಂಜಲು ,ಶಾಸ್ತ್ರಂಗಳೆಲ್ಲ ಸರಸ್ವತಿಯೆಂಜಲು,

ಆಗಮಗಳೆಲ್ಲ ರುದ್ರನೆಂಜಲು,ಪುರಾಣಂಗಳೆಲ್ಲ ವಿಷ್ಣುವಿನೆಂಜಲು ,

ನಾದಬಿಂದುಕಳೆಗಳೆಂಬವು ಅಕ್ಷರತ್ರಯದೆಂಜಲು ,

ಅಕ್ಷರತ್ರಯಂಗಳು ಪ್ರಕೃತಿಯ ಎಂಜಲು.

ಇಂತಿವೆಲ್ಲವ  ಹೇಳುವರು ಕೇಳುವರು 

ಪುಣ್ಯ ಪಾಪಂಗಳ ಎಂಜಲೆಂದಾತ ಅಂಬಿಗರ ಚೌಡಯ್ಯ..

                                       -ಅಂಬಿಗರ ಚೌಡಯ್ಯ

                             

 ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಅಂಬಿಗರ ಚೌಡಯ್ಯ ವೇದ. ಶಾಸ್ತ್ರ ಆಗಮ ಪುರಾಣ  ನಾದಬಿಂದು  ಅಕ್ಷರ  ತ್ರಯ ಇವುಗಳನ್ನೆಲ್ಲ  ಹೇಳುವವರು  ಮತ್ತು ಕೇಳುವವರು ಪಾಪ ಪುಣ್ಯಗಳ ಎಂಜಲು ಎಂದು ಛೇಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹೀಗೆ  ಹೇಳುವ ಮೂಲಕ  ದೇಹವೇ ದೇವಾಲಯ  ಎಂದು  ಅಂತರಾತ್ಮದ ಪ್ರತಿರೂಪವೇ ,ಕುರುಹು ಆದ ಇಷ್ಟಲಿಂಗವೆಂದು  ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.. ರೀತಿ ಇಷ್ಟಲಿಂಗದ ಪೂಜೆಯ   ಮಹತ್ವವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ.ಅಸ್ಪ್ರುಶ್ಯರು ಮತ್ತು ಕೀಳು ಜಾತಿಯವರು ಎಂದು ಭಾವಿಸಲ್ಪಟ್ಟವರನ್ನು  ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶ ನಿಷಿದ್ಧ ಇದ್ದ ಸನ್ನಿವೇಶದಲ್ಲಿ ಅಂಥವರಿಗೆ ದೇಹವನ್ನೇ  ಅವರ  ಅಂತರಂಗದಲ್ಲಿ ದೇವಸ್ವರೂಪವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುವ ಮತ್ತು ಅದರ ಕುರುಹು ಆಗಿ ಇಷ್ಟಲಿಂಗದ ಮೂಲಕ ತಮ್ಮ ಅಂಗೈ ಯಲ್ಲಿ ದೇವರನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡು ತಾವು  ಹೋಗದೆ ದೇವರನ್ನೇ ತಮ್ಮತ್ತ  ಕರೆಸಿ ಕೊಂಡವರು  ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಚೌಡಯ್ಯ ಕೂಡ ಹೊರಗಿನವರ ಹಾಗೆ ಕಂಡು ಬಂದು ಹೊರಗಿನವರಿಗೆ  ನಿಂತು ಅವರ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಕೊಂಡಾಡುತ್ತಾರೆ .

ವಚನ ಸಿಂಚನ ೫೬:ಸೂತಕ

ಹೊಲೆಯುಂಟೆ ಲಿಂಗವಿದ್ದೆಡೆಯಲ್ಲಿ ?

ಕುಲವುಂಟೆ ಜಂಗಮವಿದ್ದೆಡೆಯಲ್ಲಿ ?

ಎಂಜಲುಂಟೆ  ಪ್ರಸಾದವಿದ್ದೆಡೆಯಲ್ಲಿ ?

ಅಪವಿತ್ರದ ನುಡಿಯ ನುಡಿವ ಸೂತಕವೇ ಪಾತಕ !

ನಿಷ್ಕಳಂಕ ನಿಜೈಕ್ಯ ತ್ರಿವಿಧ ನಿರ್ಣಯ 

ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ,ನಿಮ್ಮ ಶರಣರಿಗಲ್ಲದಿಲ್ಲ 

                                 -ಬಸವಣ್ಣ, 

ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣ ಸೂತಕ ಮಲೀನಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವಿಚಾರ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.ಮೊದಲಿಗೆ ಲಿಂಗ ಇರುವ ಕಡೆ ಹೊಲೆ ಅಂದರೆ ಮಲೀನ ಇರಲು ಸಾಧ್ಯವೇ ಎಂದು ಪ್ರಶ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ.ಯಾಕಂದರೆ,ಲಿಂಗ ಎಲ್ಲ ಅಸ್ಪ್ರುಶ್ಯತೆಯನ್ನು ತೊಲಗಿಸುವ ವಸ್ತು.ಇಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣ ಜನನ,ಮರಣ ಮತ್ತು ಮುಟ್ಟು  ಇವುಗಳೆಲ್ಲ ಸೂತಕವಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.ಈ ಎಲ್ಲ ಮಲೀನಗಳನ್ನು ಹೋಗಲಾಡಿಸುವ ಶಕ್ತಿ ಲಿಂಗಕ್ಕೆ ಇದೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾ,ಜಂಗಮ ಇರುವ ಕಡೆ ಜಾತಿ ವಿಷಯ ಇರಲು ಸಾಧ್ಯವೇ ಎಂದು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಪ್ರಶ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ.ಜಂಗಮ ಅಂದರೆ ಎಲ್ಲ ಜಾತಿಯ ಸೊಗಡನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಸಂಚರಿಸುವವನು ಎಂದು.ಅಂತ ಜಂಗಮರ ನಡುವೆ ಜಾತಿ ವಿಷಯ ಇರಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.ಪ್ರಸಾದ ಇದ್ದ ಕಡೆ ಎಂಜಲು ಇರಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಅಂದರೆ ಪ್ರಸಾದ ಎಂದಿಗೂ ಅಪವಿತ್ರ ಅಲ್ಲ ಎಂದು ಬಸವಣ್ಣ ಸ್ಪಷ್ಟ ಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ.ತನ್ನ ಬಾಯಿಯ ಒಳಗಡೆ ಏನು ಹೋಗುತ್ತದೆ ಅನ್ನುವುದು ಮುಖ್ಯವಲ್ಲ,ಬಾಯಿಯಿಂದ ಎಂಥ ಮಾತು ಹೊರಡುತ್ತದೆ ಅನ್ನುವುದು ಮನುಷ್ಯನ ನಡತೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.

ಇಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ,ಅಪವಿತ್ರದ ನುಡಿಯನ್ನು ನುಡಿಯುವುದೇ ಸೂತಕ ಎಂದು.ಮನುಷ್ಯ ಅಂತ ಕೆಟ್ಟ ನುಡಿಗಳಿಗೆ ಪಶ್ತಾತಾಪ ಪಡಬೇಕೆ ಹೊರತು ಅನ್ಯ ವಿಷಯಕ್ಕಲ್ಲ.ತನ್ನ ಒಳ್ಳೆಯ ನಡತೆಯೇ ದೇವರಲ್ಲಿ ಲೀನವಾಗುವುದಕ್ಕೆ ಸಾಧ್ಯ ಎಂದು ಕೂಡ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ.ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಅಷ್ತಾವರಣದ ಮೂರು ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ-ಲಿಂಗ,ಜಂಗಮ ಮತ್ತು ಪ್ರಸಾದ.

ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣ ಸ್ಪಷ್ಟ ಪಡಿಸುವುದು,ಮನುಷ್ಯನ ನಡತೆ ತನ್ನ ಕಾಯ ಮತ್ತು ಗುಣಗಳಿಂದ ಅಳೆಯಬಹುದು,ಬದಲಾಗಿ ತನ್ನ ಮೂಢ ನಂಬಿಕೆಗಳು ಕೆಲವು ಆಚರಣೆಗಳಿಂದಲ್ಲ  ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ವಚನ ಸಿಂಚನ ೫೫:ದೇಹವೆಂಬ ಬಂಡಿ

ಕಾಲುಗಳೆರಡು ಗಾಲಿ ಕಂಡಯ್ಯಾ
ದೇಹವೆಂಬುದು ತುಂಬಿದ ಬಂಡಿ ಕಂಡಯ್ಯಾ
ಬಂಡಿಯ ಹೊಡೆವವರ್ಯೆವರು ಮಾನಿಸರು
ಒಬ್ಬರಿಗೊಬ್ಬರು ಸಮನಿಲ್ಲವಯ್ಯಾ
ಅದರಿಚ್ಚೆಯನರಿದು ಹೊಡೆಯದಿರ್ದಡೆ
ಅದರಚ್ಚು ಮುರಿದಿತ್ತು ಗುಹೇಶ್ವರಾ...
                            -ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭು

ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭು ಮನುಷ್ಯನ ದೇಹ ಆತ್ಮ ಮತ್ತು ಮನಸ್ಸಿನ ಸಂಬಂಧಗಳು ಎಷ್ಟು ಚಂಚಲ ಮತ್ತು ಹೊಂದಾಣಿಕೆ ಇಲ್ಲದಂತಾಗಿದೆ ಎಂದು ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ.ಎನ್ನ ಕಾಲೇ ಕಂಬ ಎಂದು ಬಸವಣ್ಣ ದೇಹವನ್ನು ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಿದ ಹಾಗೆ ಇಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭು ದೇಹವನ್ನು ಬಂಡಿಗೆ ಹೋಲಿಸುತ್ತಾ ಕಾಲುಗಳನ್ನು ಬಂಡಿಯ ಗಾಲಿ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ.

ಈ ದೇಹವೆಂಬ ಬಂಡಿಗೆ ಆತ್ಮ ಯಜಮಾನನಾದರೆ ಅದನ್ನು ಹೊಡೆಯುವವರು ಐದು ಜನ ಮಾನಿಸರು,ಅಂದರೆ ಪಂಚೇಂದ್ರಿಯಗಳು..ಈ ಐದು ಇಂದ್ರಿಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಕ್ಕೆ ಒಂದು ಹೊಂದಾಣಿಕೆ ಇಲ್ಲ,ಎಲ್ಲವು ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಪಥದಲ್ಲಿ ಮುನ್ನಡೆಯಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತವೆ,ತಮ್ಮ ಇಷ್ಟದ ಸುಖಗಳನ್ನು ಅನುಭವಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತವೆ. 'ಅದರಿಚ್ಚೆಯನರಿದು ಹೊಡೆಯದಿರ್ದಡೆ' ಅಂದರೆ ಆತ್ಮದ ಇಚ್ಛೆಯನ್ನು ಅರಿಯದೆ ಈ ಇಂದ್ರಿಯಗಳು ಮುನ್ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ,ಆಗ 'ಅದರಚ್ಚು ಮುರಿದಿತ್ತು' ಅಂದರೆ ಬಂಡಿಯ ಆಧಾರವಾದ ಆಚ್ಚು ಕಳಚಿ ಬೀಳುತ್ತದೆ ಎಂದು ವಿವರಿಸುತ್ತಾನೆ.ಆಧಾರವೇ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಬಂಡಿಯು ಕೂಡ ಬಿದ್ದ ಹಾಗೆ.

ಅಂದರೆ ಇಲ್ಲಿ ಮನುಷ್ಯ ತನ್ನ ಆತ್ಮ ಸುಖವ ಮರೆತು ಇಂದ್ರಿಯ ಸುಖಕ್ಕೆ ಬಲಿಯಾಗಿ,ಜೀವನವೆಂಬ ಪಯಣದಲ್ಲಿ ಬಂಡಿಯೆಂಬ ದೇಹವನ್ನು ಹಾಳು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಾನೆ ಎಂದು ಅರ್ಥೈಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು.

ವಚನ ಸಿಂಚನ ೫೪:ಗುರು ಶಿಷ್ಯ ಸಂಭಂದ

ಗುರು-ಶಿಷ್ಯ ಸಂಬಂಧವೆನೆಂದುಪಮಿಸುವೆ?
ಜ್ಯೋತಿಯಲೊದಗಿದ ಜ್ಯೋತಿಯಂತಿರಬೇಕು
ದರ್ಪಣದೊಳಡಗಿದ ಪ್ರತಿಬಿಂಬದಂತಿರಬೇಕು
ಸ್ಫಟಿಕದೊಳಗಿರಿಸಿದ ರತ್ನದಂತಿರಬೇಕು
ರೂಪಿನ ನೆಳಲಿನ ಅಂತರಂಗದಂತಿರಬೇಕು
ಕೂಡಲ ಚನ್ನಸಂಗಯ್ಯಾ ಇದು ಕಾರಣ
ದರ್ಪಣವು ದರ್ಪಣಕೆ ತೋರಿದಂತಿರಬೇಕು..
                               -ಚೆನ್ನ ಬಸವಣ್ಣ


ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಚೆನ್ನ ಬಸವಣ್ಣ ಗುರು ಶಿಷ್ಯ ಸಂಭಂದ ಹೇಗಿರಬೇಕು ಎಂಬುದನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ.ಗುರು ಶಿಷ್ಯ ಸಂಭಂದ ಎಲ್ಲ ಧರ್ಮಗಳನ್ನು,ಜನಾಂಗಗಳನ್ನು,ಲಿಂಗ ಭೇಧವನ್ನು ಮೀರಿ ನಿಂತಿರುವಂತದ್ದು.

ಒಂದು ದೀಪದಿಂದ ಇನ್ನೊಂದು ದೀಪವನ್ನು ಹಚ್ಚಿದರೆ ಇನ್ನಷ್ಟು ಬೆಳಕನ್ನು ನೀಡಿದ ಹಾಗೆ,ಅದೇ ರೀತಿ ಗುರು ತನ್ನ ಶಿಷ್ಯನಿಗೆ ತನ್ನ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಧಾರೆ ಎರೆದರೆ ಅದು ಕೂಡ ಆತನ ಬದುಕಿನ ದೀಪ ಹಚ್ಚಿದಂತೆ.ಅದೇ ರೀತಿ ಕನ್ನಡಿ ಒಳಗಿನ ಪ್ರತಿಬಿಂಬ ಹೇಗೆ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿರುತ್ತದೋ ಅದೇ ರೀತಿ ಗುರು ಶಿಷ್ಯರ ನಡುವಿನ ಸಂಭಂದ ಇರಬೇಕು,ಅಂತ ಗೆಳೆತನ ಬೆಸೆದಿರಬೇಕು,ಅಂದರೆ ಗುರು ಆದವನು ಕೂಡ ಶಿಷ್ಯನಿಂದ ಕಲಿಯಬೇಕಾದ್ದು ಬಹಳ ಇದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಬಹುದು.ಸ್ಫಟಿಕದೊಳಗೆ ರತ್ನವು ಅಡಗಿರುವುದು ಹೇಗೆ ಪಾರದರ್ಶಕತೆ ಇಂದ ಕೂಡಿದೆಯೋ ಅದೇ ರೀತಿ ಗುರುವು ತನ್ನ ಶಿಷ್ಯನಿಗೆ ಅಷ್ಟೇ ಪಾರದರ್ಶಕತೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಮಾಣಿಕವಾಗಿ ಭೋಧಿಸಬೇಕು.ತನ್ನ ನೆರಳಿನ ಅಂತರಂಗದಲ್ಲಿ ತಾನೇ ಇರುವ ಹಾಗೆ ಗುರುವಿನ ಅಂತರಂಗದಲ್ಲಿ ಶಿಷ್ಯ ಮತ್ತು ಶಿಷ್ಯನ ಅಂತರಂಗದಲ್ಲಿ ಗುರುವು ಇರಬೇಕು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾ ದರ್ಪಣಕೆ ದರ್ಪಣ ತೋರಿದಂತೆ ಅಂದರೆ ಕನ್ನಡಿಯಲ್ಲಿ ನಮ್ಮದೇ ಪ್ರತಿಬಿಂಬ ಕಾಣುವ ಹಾಗೆ ಗುರು ಆದವನು ಶಿಷ್ಯನಿಂದ ಶಿಷ್ಯ ಗುರುವಿನಿಂದ ಕಲಿಯಬೇಕು ಎಂದು ಅರ್ಥೈಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು.ಅಲ್ಲದೆ ತಪ್ಪಿದರೆ ಒಬ್ಬರಿಗೊಬ್ಬರು ತಿದ್ದಿ ತೀಡುವಂತಿರಬೇಕು ಎಂಬುದನ್ನು ಅರಿಯಬೇಕು ಎಂದು ಚೆನ್ನ ಬಸವಣ್ಣ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ.
 

ವಚನ ಸಿಂಚನ ೫೩:ಪುನರ್ಜನ್ಮದಿಂದ ಮುಕ್ತಿ

ಪತ್ರೆಯ ತಿಂದಾಡು ಮುಕ್ತವಾದುದೆಂಬುದ

ಬಲ್ಲಡೆ ಹೇಳಿರಯ್ಯಾ ,

ಲಿಂಗವ ಪೂಜಿಸಿದ ಬಳಿಕ ವರ್ಣಿಕ ಲಿಂಗವಾದನೆಂಬುದ

ಬಲ್ಲಡೆ ಹೇಳಿರಯ್ಯಾ ,

ಜಂಗಮವ ಸಂತೃಪ್ತಿ ಪಡಿಸಿದ ಭಕ್ತ ಭವವಿರಹಿತನಾದುದ 

ಬಲ್ಲಡೆ ಹೇಳಿರಯ್ಯಾ ,

ಇವೆಲ್ಲ ಚತುರ್ವಿದ ಪದಕ್ಕೆ ಒಳಗು;

ತನ್ನ ತಾ  ತಿಳಿದ ವೀರಶೈವ ಭಾವಕ್ಕೆ ಬಂದನೆಂಬ ದ್ವಿರುಕ್ತಿಯನು 

ಬಲ್ಲಡೆ ಹೇಳಿರಯ್ಯಾ ,

ಕಪಿಲಸಿದ್ಧಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿ....

                            -ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರ

ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಸಿದ್ಧರಾಮ ಭಕ್ತಿಯ ಮೂಲಕ ಪುನರ್ಜನ್ಮದಿಂದ ಹೇಗೆ ಮುಕ್ತಿ ಪಡೆಯಬಹುದು ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ಬೆಳಕು ಚೆಲ್ಲುತ್ತಾನೆ.ಇಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ನಿದರ್ಶನಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ಸಿದ್ಧರಾಮ ವಿವರಿಸುತ್ತಾನೆ.ಶಿವ ಪೂಜೆಗೆ ಬಳಸುವ ಬಿಲ್ವ ಪತ್ರೆಯನ್ನು ತಿಂದ ಆಡು ಮುಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಿತು,ಉಚ್ಚ ಜಾತಿಯಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದಾತ ಲಿಂಗವ ಪೂಜಿಸಿದ ಬಳಿಕ ದೈವತ್ವವನ್ನು ಪಡೆದ,ಅದೇ ರೀತಿ ಜಂಗಮನನ್ನು ತೃಪ್ತಿ ಪಡಿಸಿದ ಬಳಿಕ ಭವಿಯು ಬಂಧಮುಕ್ತನಾಗುತ್ತಾನೆ,ಅನ್ದೆರ್ ಲೋಕದ ಮೇಲಿನ ತನ್ನ ಭವವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ.ಸಿದ್ಧರಾಮ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ,ಸಂಪ್ರದಾಯಸ್ಥ ಉಚ್ಚ ಜಾತಿಯವರು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕವಾಗಿ ಇಷ್ಟು ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ಏರಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂದು.

ಇವೆಲ್ಲ ಚತುರ್ವಿದ ಪದಕ್ಕೆ ಒಳಗು ಅಂದರೆ ಇಲ್ಲಿ ಉಚ್ಚ ಜಾತಿಯವರನ್ನು ಸಮಾಜದ ವರ್ಣ ಭೇದ ನೀತಿಯ ನಾಲ್ಕು ಜಾತಿಯ ವರ್ಗಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತಾರೆ.(ಬ್ರಾಹ್ಮಣ,ಕ್ಷತ್ರಿಯ,ವೈಶ್ಯ,ಶೂದ್ರ).

ಈ ವಚನದ ಎರಡನೇ ನಿದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಕೂಡ ಭಕ್ತನೊಬ್ಬ ಜಾತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಅಂಟಿ ಕೊಂಡಿರುವುದನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.ಆತನಿಗೆ ತನ್ನ ಹುಟ್ಟಿನಿಂದ  ಬಂದಿರುವ  ಉಚ್ಚ ಜಾತಿಯೆಂಬ ಹೆಮ್ಮೆ ಇರಬಹುದು,ಆದರೆ ಆತ ವಚನಕಾರರಿಗೆ ಬೇರೆ ಭಕ್ತರಂತೆ ಸಮನಾಗಿಯೇ ಕಾಣುತ್ತಾನೆ ಹೊರಟು,ಈ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಯಾರೂ ಉಚ್ಚರಲ್ಲ,ಯಾರೂ ನೀಚರಲ್ಲ ಎಂದು ವಚನಕಾರ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ.ಆದ್ದರಿಂದ ಆತ ಕೂಡ ಅನುಭವದಿಂದ ಉಚ್ಚ ಸಾಧನೆಯನ್ನು ಮಾಡಬಹುದು.

ಇಂಥ ಒಂದು ಭಕ್ತಿಯ ನಡಿಗೆ ತನ್ನ ಆತ್ಮವನ್ನು ಇನ್ನೊಂದು ದೈವ ಪ್ರಪಂಚಕ್ಕೆ ಒಪ್ಪಿಸುವುದಾದರೆ,ಆತ ಪುನರ್ಜನ್ಮದಿಂದ ಮುಕ್ತಿ ಪಡೆದ ಹಾಗೆ ಎಂದು ಸಿದ್ಧರಾಮ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ.ಲಿಂಗ ಪೂಜೆಯಿಂದಾಗಿ ಎಲ್ಲರೂ ಸಮನಾಗುತ್ತಾರೆ.

ಆದ್ದರಿಂದ ಜಾತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ದೂರ ಆಗುತ್ತದೆ ಎನ್ನುವ ಮಾತನ್ನು ಕೂಡ ಈ ವಚನ ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ.

ವಚನ ಸಿಂಚನ ೫೨:ಕಾಯಕ ಮತ್ತು ದೈವ

ಮಾಡುವ ಭಕ್ತಂಗೆಯೂ ಕೊಡುವ ದೇವಂಗೆಯೂ ಎಂದೆಂದಿಗೂ ಕೇಡಿಲ್ಲ,
ಮಾಡಿ ಭೋ ಮಾಡಿ ಭೋ
ಎನಗೆ ಲೆಸಾಯಿತ್ತು,ಹೋಯಿತ್ತೆಂಬ ಚಿಂತೆ ಬೇಡ
ಇದಿತ್ತೆಂಬ ಸಂತೋಷ ಬೇಡ
ಸಕಳೇಶ್ವರ ದೇವನವರನಂದು ಸಲಹುವನಾಗಿ.
                         -ಸಕಲೇಶ ಮಾದರಸ

ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಸಕಲೇಶ ಮಾದರಸ ಕಾಯಕದಲ್ಲಿರಬೇಕಾದ ಸಹಜ ಗಣಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತಾ ಅದು ಅಧ್ಯಾತ್ಮ ಸಾಧನೆ ಕೂಡ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ.ಸದಾ ಒಳ್ಳೆಯ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡುವ ಭಕ್ತನಿಗೂ,ಅಂತ ಭಕ್ತನಿಗೆ ಸಕಲವನ್ನೂ ನೀಡುವ ದೇವರಿಗೂ ಎಂದಿಗೂ ಕೇಡು ಎಂಬುದಿಲ್ಲ.ತನಗೆ ಲೆಸಾಯಿತ್ತು,ತನಗೆ ಸಿಗಲಿಲ್ಲ ಎಂಬ ಚಿಂತೆ ಬೇಡ,ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾ ಹೆಚ್ಚು ಇದೆ ಎಂಬ ಸಂತೋಷ ಪಡದೆ ತನ್ನ ಕಾಯಕವನ್ನು ಮಾಡಬೇಕು.ಆ ಕಾಯಕದಲ್ಲಿ ದೇವರನ್ನು ಅರಿಯಬೇಕು,ಆಗ ಶಿವನು ತಮ್ಮನ್ನು ಸಲಹುವವನು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ ವಚನಕಾರ.

(ಸಕಳೇಶ ಮಾದರಸ-೧೧೩೦. ಬಸವಣ್ಣನ ಹಿರಿಯ ಸಮಕಾಲೀನ. ಕಲ್ಲುಕುರಿಕೆ ಎಂಬ ಊರಿನ ಅರಸ. ತಂದೆಯ ಹೆಸರು ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ. ನಂತರದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬಂದ ಕೆರೆಯ ಪದ್ಮರಸ, ಕುಮಾರ ಪದ್ಮರಸ, ಪದ್ಮಣಾಂಕ ಎಂಬ ಕವಿಗಳು ಇವನ ವಂಶದವರು. ಮಾದರಸನ ೧೩೩ ವಚನಗಳು ದೊರೆತಿವೆ)

ವಚನ ಸಿಂಚನ ೫೧:ನಿರ್ವಾಣ

 

ಮಂಡೆ ಬೋಳಾಗಿ ಮೈ ಬೆತ್ತಲೆಯಾಗಿಪ್ಪವರ ಕಂಡರೆ

ನಿರ್ವಾಣಿಗಳೆಂಬೆನೆ ?ಎನ್ನೆನಯ್ಯಾ

ಅಖಂಡಿತವಾಗಿ ಮನ ಬೋಳಾಗಿ

ಭಾವ ಬೆತ್ತಲೆಯಾಗಿರಬಲ್ಲರೆ ಅದು

ನಿರ್ವಾಣವೆಂಬೆ ಕಾಣಾ

ಮಹಾಲಿಂಗಗುರು ಶಿವಸಿದ್ಧೆಶ್ವರ ಪ್ರಭುವೇ..

                    -ತೋಂಟದ ಸಿದ್ಧಲಿಂಗೇಶ್ವರರು

ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ತೋಂಟದ ಸಿದ್ಧಲಿಂಗೇಶ್ವರರು ನಿರ್ವಾಣಿಗಳು ಅಂದರೆ ಮೋಕ್ಷ ಪಡೆದವರ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.ತಲೆ ಕೂದಲನ್ನು ಬೋಳಿಸಿಕೊಂಡು,ಬಟ್ಟೆ ಇಲ್ಲದೆ ಬೆತ್ತಲೆಯಾಗಿ ಓಡಾಡುವವರನ್ನು ನಿರ್ವಾಣಿಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.ಮನುಷ್ಯ ಜನ್ಮ ಪವಿತ್ರವಾದದ್ದು,ಸಾರ್ಥಕವಾದದ್ದು.ಅಂಥದ್ದರಲ್ಲಿ ಬೆತ್ತಲೆಯಾಗಿ ಓಡಾಡಿದರೆ ಅಡಿ ನಾಚಿಕೆಯ ಸಂಗತಿ ಅಲ್ಲದೆ ,ಮೋಕ್ಷದ ನಡಿಗೆಯಲ್ಲ.ಅಖಂಡಿತವಾಗಿ ಮನಸ್ಸು ಖಾಲಿಯಾಗಿ,ಮನಸಿನ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಸ್ವರೂಪ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಆತನನ್ನು ನಿರ್ವಾಣ ಎನ್ನಬಹುದು,ಆತ ಶೂನ್ಯ ಸಂಪಾದನೆ ಮಾಡಿದ್ದಾನೆ ಎನ್ನಬಹುದು ಎಂದು ಮಹಾಲಿಂಗಗುರು ಶಿವಸಿದ್ಧೇಶ್ವರನಲ್ಲಿ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ...ಮನಸ್ಸು ಖಾಲಿಯಾಗಿ ಅಂದರೆ ಯಾವುದೇ ವಿಚಾರಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಯೋಚನೆ ಇಲ್ಲದೆ ಎಂದು ತಿಳಿಯಬಹುದು..

ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭುವಿನ ವಚನಗಳ ಸಿದ್ಧಾಂತವು ಶೂನ್ಯ ಸಂಪಾದನೆಯೇ ಎಂದು ಇಲ್ಲಿ ಸ್ಮರಿಸಬಹುದು.

ವಚನ ಸಿಂಚನ ೫೦:ಲಿಂಗ ಮತ್ತು ಜಾತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ

ಎಂಥವನಾದಡೇನು.ಲಿಂಗ ಮುಟ್ಟದವನೇ ಕೀಳು ಜಾತಿ.

ಕುಲವಹುದು ತಪ್ಪದು ಲಿಂಗಮುಟ್ಟಲೊಡನೆ..

ಹೊನ್ನಹುದು ತಪ್ಪದು ಪರುಷ ಮುಟ್ಟಲೊಡನೆ.

ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನೋಲ್ಲ ಸರ್ವಸಂದೇಹಿಗಳ...

                                     -ಬಸವಣ್ಣ 

ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣ ಲಿಂಗದ ಗುಣ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ.ಹೇಗೆ ಲಿಂಗದ ಒಂದು ಸ್ಪರ್ಶದಿಂದ ಜನರ ಬದಲಾವಣೆ ಆಗುತ್ತದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.ಇಷ್ಟ ಲಿಂಗ ಧರಿಸದೆ ಇದ್ದರೆ ಅವನನ್ನು ಮೇಲು,ಕೀಳು ಎಂದು ವಿಂಗಡಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ.ಲಿಂಗ ಧರಿಸದೆ ಇರುವವರೆ ಕೀಳು ಮತ್ತು ಲಿಂಗ ಧರಿಸಿದವರೆಲ್ಲರೂ ಉನ್ನತರಾಗುತ್ತಾರೆ.ಅವರೆಲ್ಲರನ್ನು ಒಂದೇ ಸಮಾನೆರೆಂದು ಸ್ವೀಕರಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾ ಮತ್ತೆ ಜಾತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮೂಲ ಮಾಡುವ ಕಾರ್ಯಕ್ಕೆ ಲಿಂಗವನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ ಬಸವ.ಇಷ್ಟ ಲಿಂಗ ಧರಿಸಿದವರು ಶಿವನ ಭಕ್ತರು,ಒಂದೇ ದೇವರನ್ನು ಪೂಜಿಸುವ ಎಲ್ಲರೂ ಸಮಾನರಾಗುತ್ತಾರೆ,ಅವರು ಹಿಂದೆ ಯಾವ ಕುಲದಲ್ಲೇ ಇದ್ದರೂ  ಸರಿ.ಇಲ್ಲಿ ಲಿಂಗ ಧರಿಸುವ ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಒಂದು ಭೌತಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗೆ ಹೋಲಿಸುತ್ತಾರೆ.ಪುರಾಣದ ಪ್ರಕಾರ ಪರುಶವನ್ನು ಮುಟ್ಟಿದ ಕೂಡಲೇ ಅದು ಚಿನ್ನವಾದಂತೆ,ಲಿಂಗ ಧಾರಣೆ ಕೂಡ ಅದು ಎಲ್ಲಾ ಕೀಳು ಜಾತಿಯವರನ್ನು ಕೂಡ ಉನ್ನತ ಜಾತಿಯವರನ್ನಾಗಿ  ಪರಿವರ್ತಿಸುತ್ತದೆ.ಇದರಿಂದ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಜಾತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಹೋಗಲಾಡಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಬಸವಣ್ಣ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.ಇಲ್ಲಿ ಬಸವನ ಪ್ರಕಾರ ಎಲ್ಲರೂ ಲಿಂಗ ಧರಿಸುವುದರಿಂದ ಎಲ್ಲರಲ್ಲೂ  ಸಮಾನತೆ ಎದ್ದು ಕಾಣುತ್ತದೆ.

ವಚನದ ಕೊನೆಯ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಇಷ್ಟಲಿಂಗದ ಮಹಿಮೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಸಂದೇಹ ಪಡುವವರನ್ನು ದೇವರು ಮೆಚ್ಚುವುದಿಲ್ಲ ಅಂದರೆ ಪರಮಾತ್ಮ ಕೂಡ ಎಲ್ಲ ಭಕ್ತರನ್ನು  ಸಮಾನಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತಾನೆ ಎಂದು.

ವಚನ ಸಿಂಚನ ೪೯:ವಿಭೂತಿ

ಹಿತವಿದೇ, ಸಕಲಲೋಕದ ಜನಕ್ಕೆ ಮತವಿದೇ
ಶೃತಿ-ಪುರಾಣ-ಆಗಮದ ಗತಿಯಿದೇ
ಭಕುತಿಯ ಬೆಳಗಿನ ಉನ್ನತಿಯಿದೇ !
ಶ್ರೀವಿಭೂತಿಯ ಧರಿಸಿರೆ !
ಭವವ ಪರಿವುದು, ದುರಿತಸಂಕುಲವನೊರೆಸುವುದು,
ನಿರುತವಿದು ನಂಬು ಮನುಜ !
ಜವನ ಭೂತಿಯೇ ವಿಭೂತಿ !
ಮರಣಭಯದಿಂದ ಅಗಸ್ತ್ಯ ಕಶ್ಯಪ ಜಮದಗ್ನಿಗಳು
ದರಿಸಿದರೆಂದು ನೋಡಾ
ಶ್ರೀಶೈಲಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನೊಲಿಸುವ ವಿಭೂತಿ !
                                   -ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ

ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯು ಶ್ರೀ ವಿಭೂತಿಯ ಮಹಿಮೆಯ ಬಗ್ಗೆ ವಿವರಿಸುತ್ತಾಳೆ...
ವಿಭೂತಿಯಲ್ಲಿ ಒಲವಿದೆ,ಭಕ್ತಿಯ ಸೆಲೆಯಿದೆ..ಇಡಿ ಲೋಕದ ಜನರಿಗೆ ಇದು ಗೌರವವನ್ನು,ಮಾನ್ಯತೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.ಶೃತಿ-ಪುರಾಣ-ಆಗಮಗಳಲ್ಲಿ ಕೂಡ ಇದನ್ನು ಎತ್ತರದ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಇರಿಸಿದ್ದಾರೆ.ಇದು ಭಕ್ತಿಯ ಬೆಳಗಿನ ಮಾತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮದ ಚಿಂತನೆ ಇದೆ..ಆದ್ದರಿಂದ ಅವಿಭೂತಿಯನ್ನು ಧರಿಸಿ ಎಂದು ಅಕ್ಕ ಹೇಳುತ್ತಾ,ಜನ್ಮಾಂತರದ ಬೇರನ್ನು ಅಳಿಸಿ ಹಾಕುತ್ತದೆ,ದುರಿತ ಸಂಕುಲದ ಕತ್ತಲನ್ನು ತೊಲಗಿಸುವುದು.ಇದು ನಂಬಿಕೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಕಟ್ಟಿರುವುದು.ಜನನ ಭೂತಿಯೇ ವಿಭೂತಿ ಅಂದರೆ ಇದೊಂದು ಸಿರಿ ಸಂಪತ್ತಿನ ಸಂಕೇತ ಎಂದು.ಇಂಥ ಒಂದು ಪವಿತ್ರವಾದ ವಿಭೂತಿಯನ್ನು ಧರಿಸಿರಿ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾಳೆ ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ.

ಅಲ್ಲದೆ ಅಗಸ್ತ್ಯ,ಜಮದಗ್ನಿ ಕಶ್ಯಪ ಮಹರ್ಷಿಗಳೇ ಜೀವ ಭಯದಿಂದ ಇದನ್ನು ಧರಿಸಿದರು,ಅಲ್ಲದೆ ಇದು ಶಿವ ಸ್ವರೂಪಿಯಾದ ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನಿಗೆ ಪ್ರಿಯವಾದದ್ದು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾ ಎಲ್ಲರಲ್ಲೂ ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಧರಿಸಿರಿ ಎನ್ನುತ್ತಾಳೆ.

ಶರಣರ ನೊಸಲಿಗೆ ಶ್ರೀ ವಿಭೂತಿಯೇ ಶೃಂಗಾರ ಎಂದು ಬಸವಣ್ಣ ಇನ್ನೊಂದು ವಚನದಲ್ಲಿ ಹೇಳಿರುವಂತೆ ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯು ವಿಭೂತಿಯಲ್ಲಿ ಭಕ್ತಿ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮದ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಕೆಲವು ಪುರಾಣದ ನಿದರ್ಶನಗಳ ಮೂಲಕ ಹೇಳುತ್ತಾಳೆ.
                                 

ವಚನ ಸಿಂಚನ ೪೮:ಲಿಂಗವಿದ್ದವರ ಮನೆ ಕೈಲಾಸ

ಬಂದು ಬಲ್ಲಹ ಬಿಡಲು ಹೊಲಗೇರಿ ಎಂಬ ಹೆಸರೊಲವೇ,ಅಯ್ಯಾ?
ಲಿಂಗವಿದ್ದವರ ಮನೆ ಕೈಲಾಸವೆಂದು ನಂಬಬೇಕು.
          ಚಂಡಾಲವಾಟಿಕಾಯಾಂ ವಾ ಶಿವಭಕ್ತಶ್ಚಿತೋ ಯದಿ |
         ತತ್ ಶಿವಲೋಕಸ್ಯ ತದ್ ಗೃಹಂ ಶಿವಮಂದಿರಂ ||
ಎಂಬುದಾಗಿ
ಲೋಕದ ಡಂಭಕರ ಮಾತು ಬೇಡ,
ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನಿದ್ದುದೆ ಕೈಲಾಸ...
                                    -ಬಸವಣ್ಣ

ಬಸವಣ್ಣನ ಈ ವಚನ ಕೂಡ,ಜಾತಿಯತೆಯ ಅಂಧಕಾರವನ್ನು ಹೋಗಲಾಡಿಸುವ ಉದ್ದೇಶ ಹೊಂದಿದೆ.ಬಸವಣ್ಣ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ,ಒಬ್ಬ ಅನುಭಾವಿ ಅಥವಾ ಲಿಂಗ ಧರಿಸಿದ ವ್ಯಕ್ತಿ ಅಸ್ಪೃಶ್ಯರ ಓಣಿಯಲ್ಲಿ ಬಂದು ನೆಲೆಸಿದರೆ,ಅದು ಹೊಲಗೇರಿ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ ,ಬದಲಾಗಿ ಅಲ್ಲಿ ಶಿವ ಭಕ್ತನ ಮನೆ ಅಂದರೆ ಕೈಲಾಸ ಇರುವ ಕಾರಣ ಆ ಹೊಲಗೇರಿ ಕೂಡ ಕೈಲಾಸದಂತೆ ಎಂದು. ಆದ್ದರಿಂದ ಶಿವಭಕ್ತ ನೆಲೆಸಿರುವ ಊರನ್ನು ಹೊಲಗೇರಿ ಎಂದು ಹೇಳಲು ಸಾಧ್ಯವೇ ಎಂದು ದೇವರಲ್ಲಿ ಪ್ರಶ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ.ಇಷ್ಟಲಿಂಗವು ದೇವರ ಸ್ವರೂಪವಾದ್ದರಿಂದ,ಬಸವನ ಪ್ರಕಾರ ದೇವರ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಆ ಹೊಲಗೇರಿಯಲ್ಲಿ ಕೂಡ ಇರುತ್ತದೆ,ಅಂದರೆ ಅಲ್ಲಿ ಸಮಾನತೆ ಇದೆ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು.

ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಇನ್ನೊಂದು ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ಅಂಶ ಅಂದರೆ,ಬಸವಣ್ಣ ಸಂಸ್ಕೃತವನ್ನು ಬಳಸಿರುವುದು.ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಬಸವಣ್ಣ,ಜನ ಸಾಮಾನ್ಯರನ್ನು ತಲುಪದ ಸಂಸ್ಕೃತವನ್ನು ಬಳಸದೆ,ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಅರ್ಥವಾಗುವ ಸಲುವಾಗಿ ಸರಳ ಭಾಷೆಯನ್ನೂ ಬಳಸಿದ್ದು.ಆದರೆ ಕೆಲವು ವಚನದಲ್ಲಿ,ಆ ವಚನದ ಅರ್ಥವನ್ನು ಇನ್ನಷ್ಟು ಪುಷ್ಟಿ ಗೊಳಿಸಲು ಕೆಲವು ಕಡೆ ಸಂಸ್ಕೃತ ಬಳಸಿದ್ದು ಉಂಟು.ಅಲ್ಲದೆ ಇದು ಬಸವಣ್ಣನ ಸಂಸ್ಕೃತ ಪಾಂಡಿತ್ಯವನ್ನು ಕೂಡ ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.ಸಂಸ್ಕೃತ ತಿಳಿದಿದ್ದರೂ,ಸರಳವಾಗಿ ಜನರಿಗೆ ಅರ್ಥವಾಗುವಂತೆ ವಚನಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದು,ಬಸವಣ್ಣನಿಗೆ ಜನ ಸಾಮಾನ್ಯರ ಬಗ್ಗೆ ಇದ್ದ ಕಾಳಜಿ ಅರ್ಥವಾಗುತ್ತದೆ.ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತ ಪದ ಕೂಡ,ಅಸ್ಪೃಶ್ಯರ ಕೇರಿ ಕೂಡ ಶಿವ ಭಕ್ತನಿದ್ದರೆ ಅದು ಕೈಲಾಸದಂತೆ ಮತ್ತು ಆ ಅಸ್ಪ್ರುಶ್ಯನ ಮನೆ ಕೂಡ ದೇವಾಲಯ(ಶಿವ ಮಂದಿರ) ಆಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಸಾರುತ್ತದೆ.

ವಚನದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಲೋಕದ ಡಂಭಕರ ಮಾತಿಗೆ ಬೆಲೆ ಕೊಡುವುದು ಸಾಲದ ಪ್ರಾಪ್ತಿ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾ,ಮತ್ತೆ ಎಲ್ಲೆಲ್ಲಿ ಲಿಂಗ ಇದೆಯೋ,ಅದು ಕೈಲಾಸದಂತೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾ,ಇಷ್ಟ ಲಿಂಗದ ಇದ್ದಾರೆ ಆ ಕೀಳು ಜಾತಿ ಎಂದು ಭಾವಿಸುವ ವ್ಯಕ್ತಿ ಕೂಡ ಮೇರು ವ್ಯಕ್ತಿ ಆಗುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ವಚನ ಸಿಂಚನ ೪೭:ಒಲುಮೆ

ಒಲುಮೆ  ಒಚ್ಚತವಾದವರು ಕುಲಛಲವನರಸುವರೇ ?
ಮರುಳಗೊಂಡವರು ಲಜ್ಜೆ ನಾಚಿಕೆಯ ಬಲ್ಲರೇ ?
ಚನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ ದೇವಗೊಲಿದವರು
ಲೋಕಾಭಿಮಾನವ ಬಲ್ಲರೇ ?
                              -ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ

ಶಿವನ ಸ್ವರೂಪವಾದ ಚನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನನ್ನೇ ತನ್ನ ಗಂಡನೆಂದು ಭಾವಿಸಿರುವ ಅಕ್ಕ ಮಹಾದೇವಿಯು ತನ್ನ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅನುಭಾವ ಮತ್ತು ತನ್ನ ಪ್ರೀತಿಯ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ದೇವರೆಡೆಗೆ ಸೆಳೆದು ಬಿಟ್ಟಿದ್ದಾಳೆ.ಅವಳ ವಚನದಲ್ಲಿ ದೇವರ ಮೇಲೆ(ತನ್ನ ಗಂಡನ ಮೇಲೆ) ಮೋಹವು ಭಕ್ತಿಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಇರುವುದನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಜಾತಿ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ಖಂಡಿಸುತ್ತಾ,ದೇವರ ಪ್ರೀತಿಯನ್ನು ಪಡೆದ ಎಲ್ಲ ಭಕ್ತರು ಒಂದೇ ಅಲ್ಲದೆ ಅವರಲ್ಲಿ ಮತ್ತೆ ಮೇಲು,ಕೀಳು ಎಂದು ವಿಂಗಡಿಸುವುದು ಸರಿಯೇ ಎಂದು ಪ್ರಶ್ನಿಸುತ್ತಾಳೆ.ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಕುಲ ಎಂಬ ಪದ ಬಳಸಿರುವುದು,ಜಾತಿ,ಲಿಂಗ ಮತ್ತು ಸಮಾಜದ ಇನ್ನಿತರ ವಿಂಗಡಣೆಗಳನ್ನು ಅರ್ಥೈಸಲು.ಅಂದರೆ ಎಲ್ಲ ಜಾತಿ,ಲಿಂಗ ಮತ್ತು ಮತದ ಭಕ್ತರು ಒಂದೇ ಸಮಾನ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾಳೆ.
ದೇವರ ಪ್ರೀತಿ ಯಾವ ರೀತಿ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೋ ಅದೇ ರೀತಿ ಮರುಳಗೊಂಡವರಲ್ಲಿ ಕೂಡ ಲಜ್ಜೆ  ಮತ್ತು ನಾಚಿಕೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಯಾವುದೇ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಅಥವಾ ಅಂಜಿಕೆ ಇರುವುದಿಲ್ಲ ಎನ್ನುತ್ತಾಳೆ.ಮುಂದುವರೆಯುತ್ತಾ,ದೇವರಿಗೆ ಒಲಿದವನು ಲೌಕಿಕ ಬಂಧನದಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆ ಹೊಂದಿರುತ್ತಾನೆ ಮತ್ತು ಅವನು ಲೋಕದ ಜಂಜಾಟದಿಂದ ಮುಕ್ತಿ ಪಡೆದಿರುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾಳೆ.
ಒಟ್ಟಾರೆ ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಸಾಮಾಜಿಕ ಚಿಂತನೆಗಳು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಕಂಡು ಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.ದೇವರ ಪ್ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಭಕ್ತಿಯ ಪರಿ ಇಂದ ಎಲ್ಲ ಭಕ್ತನು ಸಮಾನನಾಗುತ್ತಾನೆ,ಯಾವುದೇ ಜಾತಿಯ ತಡೆ ಇಲ್ಲದೆ ಎನ್ನುವುದು ಇದರ ಸಾರಾಂಶ.

ವಚನ ಸಿಂಚನ ೪೬:ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿ

ಸ್ವಾಮಿ ಸ್ವಾಮಿ ಭವಿಯ ಭಕ್ತನ ಮಾಳ್ಪುದು,

ಯೋಗ್ಯವೋ,ಅಯೋಗ್ಯವೋ?

ಆಗಮ ವಿಚಾರದಿಂದ ಆಗಬಹುದೆಂಬ ಸಿದ್ಧಾಂತ;

ಇಲ್ಲಿ ಪರಮಗುರು  ಸಂಗನ ಬಸವಯ್ಯ ಸರ್ವಜಾತಿಯ 

ಲಿಂಗದ ರಾಶಿ ಮಾಡಿದ ಸಿದ್ಧಾಂತ

ಕಪಿಲಸಿದ್ಧಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ...

                    -ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರ.
ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಸಿದ್ಧರಾಮಣ್ಣ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಯ ಒಂದು ಸಮಸ್ಯೆಯ ಬಗ್ಗೆ  ವಿಚಾರ  ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.ಭವಿಯಾದವನು ಅಂದರೆ ಭಕ್ತಿ ಇಲ್ಲದವನನ್ನು ಭಕ್ತನನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುವುದು ಸರಿಯೋ ತಪ್ಪೋ ಎಂದು ತಮ್ಮಲ್ಲೇ  ಪ್ರಶ್ನೆ ಕೇಳಿಕೊಂಡು ಅದಕ್ಕೆ ಸಮರ್ಥನೆ ನೀಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ.ಆಗಮದ ಪ್ರಕಾರ ಹೊರಗಿನವರನ್ನು ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಗೆ ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು ಮತ್ತು ಅವರಿಗೆ ನಮ್ಮ ಸಮಾನ  ಸ್ಥಾನ  ಕೊಡಬಹುದು.ಇಲ್ಲಿ ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ಇನ್ನೊಂದು ಅಂಶ ಅಂದರೆ ಆಗಮದ ಯಾವ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿಯ ಘೋಷಣೆ ಇದೆ ಎಂದು ತಿಳಿದು ಬರುವುದಿಲ್ಲ.ಅದೇನೇ ಆದರೂ ಇಲ್ಲಿ ಭಕ್ತಿ ಚಳುವಳಿಗೆ ಸೇರಲು ಅವನ ಜಾತಿ ಕುಲ ಯಾವುದು ಲೆಕ್ಕಕ್ಕೆ ಬರುವುದಿಲ್ಲ.ಇಲ್ಲಿ ಸಿದ್ಧರಾಮಣ್ಣ ಇನ್ನೊಂದು ವಾದವನ್ನು ಮಂಡಿಸುತ್ತ ಇಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನ ತತ್ವ ವಿಚಾರ ಮತ್ತು ಕಲ್ಯಾಣದ ಜನರು  ಆಚರಿಸುತ್ತಿದ್ದ  ತತ್ವಗಳೇ ಮೇಲು ನಮಗೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾ ಬಸವಣ್ಣನ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳನ್ನು ಸಿದ್ಧರಾಮ ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ.ಅಂದರೆ ಇದು ಕೂಡ ಜಾತಿ ನಿರ್ಮೂಲನೆಗೆ ಅವರು ತೊಟ್ಟ ಪಣಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿರುವ ಇನ್ನೊಂದು ವಚನ.ಇಲ್ಲಿ ಯಾರೊಬ್ಬನ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಏನೇ ಇರಬಹುದು,ಅಥವಾ ಅವನು ಯಾವ ಜಾತಿಯವನೇ ಆಗಿರಬಹುದು,ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಭಕ್ತಿ ಚಳವಳಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾನವಿದೆ,ಎಲ್ಲರೂ ಸಮಾನರೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ವಚನ ಸಿಂಚನ ೪೫:ಭಕ್ತಿಯ ನಂಬುಗೆ

ದೇವ ದೇವ ಬಿನ್ನಪವ ಅವಧಾರು |
ವಿಪ್ರ ಮೊದಲು ಅಂತ್ಯಜ ಕಡೆಯಾಗಿ
ಶಿವಭಕ್ತರಾದವರನೆಲ್ಲರನು ಒಂದೇ ಎಂಬೆ
ಹಾರುವ ಮೊದಲು ಶ್ವಪಚ ಕಡೆಯಾಗಿ
ಭವಿಯಾದವರನೆಲ್ಲರನು ಒಂದೇ ಎಂಬೆ |
ಈ ಹೀಂಗೆಂದು ನಂಬುವುದೆನ್ನ ಮನವು |
ಈ ನುಡಿದ ನುಡಿಯೊಳಗೆ ಎಳ್ಳ ಮೊನೆಯಷ್ಟುಸಂದೇಹವುಳ್ಳೆರೆ
ಹಲುದೋರ ಮೂಗ ಕೊಯಿ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ .

                                    -ಬಸವಣ್ಣ, 

ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ  ಒಂದು ರೀತಿಯ ಪ್ರಾರ್ಥನೆ ಇದೆ ಮತ್ತು ಅದೇ ರೀತಿ ಒಂದೇ ದೇವರನ್ನು ಆರಾಧಿಸುವ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಭಕ್ತನನ್ನು ಒಂದೇ ಎಂದು ನಂಬುತ್ತೇವೆ ಎಂದು ಬಸವಣ್ಣನವರು ಪ್ರಮಾಣ ವಚನ ತೆಗೆದುಕೊಂಡ ಆಗಿದೆ.ಈ ವಚನದ ಪ್ರಕಾರ ಬಸವಣ್ಣ ಹೇಳುವಂತೆ ಶಿವನನ್ನು ಪೂಜಿಸುವ ಪ್ರತಿಯೋಬ್ಬನನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಸಂಪ್ರದಾಯದ ಸಂಕೋಲೆಯಿಂದ ಬಿಡಿಸಿ ಒಂದೇ ಎಂಬ ಭಾವನೆ ಇದೆ.೧೨ನೆ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಅಂಟಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಜಾತಿ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ಬಸವಣ್ಣನವರು ಹೋಗಲಾಡಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನ ಪಟ್ಟಿದ್ದರು ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಈ ವಚನವೂ ಸಾಕ್ಷಿ.ಇಲ್ಲಿ ಶಿವ ಭಕ್ತನಾದವನು ಬ್ರಾಹ್ಮಣನೆ ಹಾಗಿರಬಹುದು ಅಥವಾ  ಆತ ಅತಿ ಕೀಳು ಜಾತಿಯವನೇ ಆಗಿರಬಹುದು,ಒಂದೇ ದೇವರನ್ನು ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ ಅಂದರೆ ಇಬ್ಬರೂ ಸಮಾನರೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾ,ಅದೇ ರೀತಿ ಭವಿಯಾದವನು,ಅಂದರೆ ಭಕ್ತಿಯಿಲ್ಲದವನು,ಅವನು ಕೂಡ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನೆ ಆಗಿರಬಹುದು ಅಥವಾ ಅಸ್ಪ್ರುಷ್ಯನೆ ಆಗಿರಬಹುದು,ಅವರು ಕೂಡ ಸಮಾನರೆ.ಇಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರ ವಾದ ಏನೆಂದರೆ ಎಲ್ಲರೂ ಒಂದೇ ದೇವರನ್ನು ಪೂಜಿಸುವುದಾದರೆ ಎಲ್ಲರೂ ಸಮಾನರು,ಅದೇ ರೀತಿ  ಪೂಜಿಸದಿದ್ದರೆ  ಕೂಡ ಅವರ ಮಧ್ಯೆ ಕೂಡ ಜಾತಿ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ವಿಂಗಡಣೆ ಮಾಡುವುದು ಸರಿಯಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.ಈ ತರ್ಕವನ್ನು ನನ್ನ ಮನಸ್ಸು ಒಪ್ಪುತ್ತದೆ,ಯಾವುದೇ ಜಾತಿ ವಿಂಗಡಣೆ  ಮಾಡದೆ ಎಲ್ಲರೂ ಒಂದೇ ಸಮ ಎಂದು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತೇನೆ,ಇದರಲ್ಲಿ ಎಳ್ಳಷ್ಟು ನಂಬಿಕೆ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ತನ್ನ ಮೂಗನ್ನು ಕೊಯ್ಯಿ ಎಂದು  ಕೂಡಲಸಂಗಮನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುತ್ತಾರೆ.

ಈ ವಚನದ ಒಟ್ಟಾರೆ ಅರ್ಥ ಭಕ್ತಿಯ ಮಾರ್ಗದ ಮೇಲೆ ಜನರನ್ನು ಗುರುಉತಿಸಬೇಕೆ ಹೊರಟು ಅವರನ್ನು ಜಾತಿಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಬೇರ್ಪಡಿಸುವುದು ಸರಿಯಲ್ಲ ಎಂಬುದು.

ವಚನ ಸಿಂಚನ ೪೪:ಸಂಸಾರ ಶರಧಿ

ಕಾಲಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿದ ಗುಂಡು,
ಕೊರಳಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಿದ ಬೆಂಡು,
ತೇಲಲೀಯದು ಗುಂಡು,
ಮುಳುಗಲೀಯದು ಬೆಂಡು,
ಇಂತಪ್ಪ ಸಂಸಾರ ಶರಧಿಯ ದಾಟಿಸಿ
ಕಾಲಾ೦ತಕನೆ ಕಾಯೋ,
ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ !!!
                    -ಬಸವಣ್ಣ

ಇಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಸಂಸಾರವನ್ನು ಸಮುದ್ರಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸುತ್ತಾ ಅಂತ ಸಮುದ್ರವನ್ನು ದಾಟುವಾಗ ಬರುವ ಕಷ್ಟ ಕಾರ್ಪಣ್ಯಗಳನ್ನು ಬಹಳ ಸಮಯೋಚಿತವಾಗಿ ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ.ಕಲ್ಲು ಗುಂಡು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಮುಳುಗುವ ವಸ್ತು,ಅದೇ ರೀತಿ ಬೆಂಡು ತೇಲುವ ವಸ್ತು.ಸಂಸಾರದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕಡೆ ಗುಂಡನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡು ಇನ್ನೊಂದು ಕಡೆ ಬೆಂಡನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡರೆ ಸಮತೋಲನ ಕಾಪಾಡುವುದು ಕಷ್ಟ.ಇಲ್ಲಿ ಕಲ್ಲು ಗುಂಡು ಮತ್ತು ಬೆಂಡು ಅಂದರೆ ಸಂಸಾರದಲ್ಲಿ ಬರುವ ಸುಖ ದುಃಖ ಅಥವಾ ಸರಸ ವಿರಸ ಅಥವಾ ಇಷ್ಟ ಕಷ್ಟದ ಗಳಿಗೆಗಳು ಎಂದು ಭಾವಿಸಬಹುದು.ಇಂತಿರುವ ಸಂಸಾರವೆಂಬ ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿ ಸುಖ ದುಃಖವನ್ನು ಸಮನಾಗಿ ಸಹಿಸುವ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡುವವನು ನೀನೇ ದೇವಾ ಎಂದು ಶಿವ ಸ್ವರೂಪಿ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನಲ್ಲಿ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ವಚನ ಸಿಂಚನ ೪೩:ಸುಜ್ಞಾನವೆಂಬ ಕರ ತೇಜ

ಕಸವಕೊಂಡು ಹೊಸ ಧಾನ್ಯವ ಕೊಟ್ಟಡೆ,ಒಲ್ಲೆಂಬ ಚದುರರಾರು..
ಜಲವ ಕೊಂಡು ಅಮೃತವ ಕೊಟ್ಟಡೆ,ಒಲ್ಲೆಂಬ ಭಾಷೆಯದಾರದು?
ಎನ್ನಂತರಂಗದ ಜ್ಞಾನವಕೊಂಡು ಸುಜ್ಞಾನವಪ್ಪ
ನಿಮ್ಮ ಕರ ತೇಜವ ಕೊಟ್ಟಡೆ
ಒಲ್ಲೆನೆಂಬ ಪಾತಕಿ ಯಾರು?
ಕಪಿಲಸಿದ್ಧಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ ಮಡಿವಾಳ ತಂದೆ....
                         -ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರ

ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಯಾರೇ ಆದರು ದುರಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿರುವ ವಸ್ತುವನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ಅದಕ್ಕಿಂತ ಚೆನ್ನಾಗಿರುವ ಭೋಗ ವಸ್ತುವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಒಲ್ಲೆ ಎನ್ನುವುದಿಲ್ಲ,ಅಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಸಿದ್ದರಾಮಣ್ಣ ಚತುರರು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾ ಕೆಲವು ನಿದರ್ಶನಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ತನ್ನನ್ನು ಕೂಡ ಪಾತಕಿ ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ.ಕಸವನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ಅದಕ್ಕಿಂತ ಬೆಲೆ ಬಾಳುವ ಧಾನ್ಯವನ್ನು ಯಾವ ಚತುರನು ಕೂಡ ಬೇಡ ಅನ್ನುವುದಿಲ್ಲ,ಅದೇ ರೀತಿ ನೀರನ್ನು ಕೊಂಡು ಅಮೃತವನ್ನು ಕೊಟ್ಟರೆ ಕೂಡ ಅದನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ.ಈ ರೀತಿ ಇರಬೇಕಾದರೆ ತನ್ನ ಅಂತರಂಗದಲ್ಲಿರುವ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಪಡೆದು ಸುಜ್ಞಾನವಾಗಿರುವ ತಮ್ಮ ತೇಜೋಮಯ ವರ್ಚಸ್ಸನ್ನು ಕೊಟ್ಟರೆ ಒಲ್ಲೆ ಎನ್ನದ ಪಾತಕಿ ತಾನು ಎಂದು ಕಪಿಲ ಸಿದ್ಧ ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನಲ್ಲಿ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.ಅಂದರೆ ತಮ್ಮ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಕಸ ಮತ್ತು ನೀರಿಗೆ ಹೋಲಿಸುತ್ತಾ ಕಪಿಲಸಿದ್ಧಮಲ್ಲಿನಾಥನ ಸುಜ್ಞಾನವನ್ನು ಧಾನ್ಯ ಮತ್ತು ಅಮೃತಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸುತ್ತ ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ ಅಂತ ಸುಜ್ಞಾನವನ್ನು ಕಸಿದುಕೊಳ್ಳುವ ಪಾತಕಿ ತಾನು ಎಂದು.

ವಚನ ಸಿಂಚನ ೪೨:ಆತ್ಮ ಸಂಗಾತ

ಹಸಿವಾದರೆ ಊರೊಳಗೆ ಭಿಕ್ಷಾನ್ನಂಗಳುಂಟು,
ತೃಷೆಯಾದರೆ ಕೆರೆ ಬಾವಿ ಹಳ್ಳಂಗಳುಂಟು,
ಶಯನಕ್ಕೆ ಹಾಳುದೇಗುಲವುಂಟು,
ಚೆನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನಯ್ಯ ಆತ್ಮಸಂಗಾತಕ್ಕೆ ನೀನೆನಗುಂಟು.
                                  -ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ

ಚನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನೇ ತನ್ನ ಗಂಡನೆಂದು ಭಾವಿಸಿ,ಆತನಿಗೆ ತನ್ನ ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಧಾರೆ ಎರೆದಿದ್ದ ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಕೂಡ ಚನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನ್ನು ತನ್ನ ಆತ್ಮ ಸಂಗಾತಕ್ಕೆ ಇದ್ದಾನೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾಳೆ.ಕೆಲವು ನಿದರ್ಶನಗಳ ಮೂಲಕ ತನಗೆ ಚನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ ಎಷ್ಟು ಅವಶ್ಯ ಮತ್ತು ಆತನಲ್ಲಿ ತಾನು ಭಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಲೀನವಾಗಿರುವ ಬಗ್ಗೆ ವಿವರಿಸುತ್ತಾಳೆ.ಹಸಿವಾದರೆ ಊರಿನೊಳಗೆ ಹೋಗಿ ಯಾರ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಬೇಕಾದರೂ ಭಿಕ್ಷೆ ಬೇಡಿ ಹಸಿವು ನೀಗಿಸಿ ಕೊಳ್ಳಬಹುದು.ಅದೇ ರೀತಿ ಬಾಯಾರಿಕೆ ಆದರೆ ಬಾವಿ ಹಳ್ಳಗಳಲ್ಲಿ ನೀರು ತಂದು ನೀರಡಿಕೆ ನಿವಾರಿಸಬಹುದು.ನಿದ್ರಿಸಲು ಯಾವುದಾದರು ಹಾಲು ದೇವಾಲಯ ಕೂಡ ಸಾಕಾಗುತ್ತದೆ,ಆದರೆ ಆತ್ಮ ಸಂಗಾತಕ್ಕೆ ಚನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನೇ ಬೇಕು ಎಂದು ಹೇಳುವ ಮೂಲಕ ಆತನೇ ತನ್ನ ಗಂಡ ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾಳೆ ಅಕ್ಕ.

ವಚನ ಸಿಂಚನ ೪೧ :ಸಂಬಂಧ

ಶಿಲೆಯೊಳಗಣ ಪಾವಕನಂತೆ
ಉದಕದೊಳಗಣ ಪ್ರತಿಬಿಂಬದಂತೆ
ಬೀಜದೊಳಗಣ ವೃಕ್ಷದಂತೆ
ಶಬ್ದದೊಳಗಣ ನಿಶ್ಯಬ್ದದಂತೆ
ಗುಹೇಶ್ವರ, ನಿಮ್ಮ ಶರಣಸಂಬಂಧ.
                            -ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭು

ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಶರಣ ಮತ್ತು ಲಿಂಗದ ನಡುವಿನ ಒಂದು ಅಗೋಚರವಾದ ಸಂಭಂದವನ್ನು ಕೆಲವು ನಿದರ್ಶನಗಳ ಮೂಲಕ ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭು ಅವರು ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ.ಕಲ್ಲಿನೊಳರಳಿದ ಶಿಲೆಯೊಳಗೆ ಬೆಂಕಿ ಅಡಗಿರುವಂತೆ,ಆ ಶಿಲೆಗಳು ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ತಾಗಿದಾಗ ಬೆಂಕಿಯ ಕಿಡಿ ಬರುತ್ತದೆ,ಅದೇ ರೀತಿ ನಿಶ್ಚಲ ನೀರಿನೊಳಗೆ ಪ್ರತಿಬಿಂಬ ಗೋಚರಿಸಿದಂತೆ ಅಡಗಿರುವಂತೆ,ಒಂದು ಬೀಜವನ್ನು ಊಳಿದರೆ ಅದು ಬೆಳೆದು ಮರವಾಗುತ್ತದೆ, ಆ ಸಣ್ಣದೊಂದು ಬೀಜದೊಳಗಿನ ದಷ್ಟ ಶಕ್ತಿಯಂತೆ,ಶಬ್ದದೊಳಗೆ ಅಡಕವಾಗಿರುವ ನಿಶ್ಯಬ್ಧದಂತೆ ಲಿಂಗ ಮತ್ತು ಶಿವಶರಣನ ಸಂಭಂದವು ಗೋಚರಿಸದಂತೆ ಅಪ್ರಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ...

ಇದೆ ತರಹ ಗುಹೇಶ್ವರ ಲಿಂಗಕ್ಕೆಯು ಎನಗೆಯು ಎತ್ತಣಿಂದೆತ್ತ ಸಂಭಂದವಯ್ಯಾ ಎಂದು ಇನ್ನೊಂದು ವಚನದಲ್ಲಿ ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ಈ ರೀತಿಯ ಅಗಮ್ಯ ಸಂಭಂದವೇ ಉತ್ತರ ಇರಬಹುದು...

ವಚನ ಸಿಂಚನ ೪೦:ಇವನಮ್ಮವ

ಇವನಾರವ ಇವನಾರವ ಇವನಾರವನೆಂದೆನಿಸದಿರಯ್ಯಾ,

ಇವನಮ್ಮವ ಇವನಮ್ಮವ ಇವನಮ್ಮವನೆಂದೆನಿಸಯ್ಯಾ,

ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ,ನಿಮ್ಮ ಮನೆಯ ಮಗನೆಂದೆನಿಸಯ್ಯಾ...

                                               -ಬಸವಣ್ಣ

ಈ ವಚನವನ್ನು,೧೨ನೆ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿದ್ದ ಅಸ್ಪ್ರುಶ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೋಗಲಾಡಿಸಲು ಶಿವ ಶರಣರು ಹೋರಾಡಿದ ಸಾಕ್ಷಿ ಅಥವಾ ಕುರುಹು ಎನ್ನಬಹುದು.ಅನ್ಯ ಜಾತಿಯವರನ್ನು ಮತ್ತು ಹೊರಗಿನವರನ್ನು ಕೂಡ ಅವರ ಜಾತಿಯನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಂಡು ಅದರ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಅವರಿಗೆ ಆತಿಥ್ಯ ನೀಡಲಾಗುತ್ತಿದ್ದಂತಹ ಒಂದು ಕೆಟ್ಟ ಆಚರಣೆಯನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ವಿರೋಧಿಸುತ್ತಾರೆ.ಆದ್ದರಿಂದ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ,ಯಾರೊಬ್ಬರನ್ನು ಕೂಡ ಅವರ ಜಾತಿ ಮತವನ್ನು ತಿಳಿದು ದೂರ ತಳ್ಳುವುದು ತರವಲ್ಲ,ಎಲ್ಲಾ ಶಿವ ಶರಣರನ್ನು ನಮ್ಮವನು ಎಂದು ಭಾವಿಸಿ ಸತ್ಕಾರ ಮಾಡಬೇಕು ಎಂದು..ಈ ಜಗತ್ತು ಒಂದು ಮನೆ ಇದ್ದ ಹಾಗೆ,ಶಿವನ ಸ್ವರೂಪವಾದ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನೇ ಇದರ ಒಡೆಯ..ಆದ್ದರಿಂದ ಸಂಗಮನಾಥನಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರನ್ನು ತಮ್ಮ ಮನೆಯ ಮಗನೆಂದೆನಿಸಿ ಎಲ್ಲರನ್ನು ಸಮಾನವಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಿ ಸಂತೈಸಿ ಎಂದು ಬೇಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.

ಎಲ್ಲಾ ವರ್ಗದವರನ್ನು ಸಮಾನವಾಗಿ ಕಂಡು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಮುಕ್ತ ಅವಕಾಶ ನೀಡಿ ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿವಂತೆ ಮಾಡಿ ಕಲ್ಯಾಣದಲ್ಲಿ ಕಾಯಕ ಕ್ರಾಂತಿ ಮಾಡಿ ೧೨ನೆ ಶತಮಾನದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕ್ರೌರ್ಯಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡಿದ ಬಸವಣ್ಣನವರ ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಳವಳಿಯ ಒಂದು ಅದ್ಭುತ ವಚನ.ಇಡೀ ವಿಶ್ವವನ್ನೇ ಒಂದು ಎಂದು ಭಾವಿಸಿದ್ದರು ಎಂಬುದಕ್ಕೆ ಈ ವಚನ ಸಾಕ್ಷಿ..

ವಚನ-ಸಿಂಚನ ೩೯:ಲಿಂಗದಂತೆ ದೇಹವು

ತನುವಿನಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮೋಹ,ಮನದಲ್ಲಿ ನಿರಹಂಕಾರ,

ಪ್ರಾಣದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಭಯ,ಚಿತ್ತದಲ್ಲಿ ನಿರಪೇಕ್ಷೆ ,

ವಿಷಯಂಗಳಲ್ಲಿ ಉದಾಸೀನ,ಭಾವದಲ್ಲಿ ದಿಗಂಬರ ,

ಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಪರಮಾನಂದವೆಡೆಗೊಂಡ  ಬಳಿಕ 

 ಸೌರಾಷ್ಟ್ರ ಸೋಮೇಶ್ವರ ನೆಂಬ ಲಿಂಗವು ಬೇರಿಲ್ಲ ಕಾಣಿರೆ.

                                        -ಶರಣ ಆದಯ್ಯ

ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಆದಯ್ಯನವರು ನಮ್ಮಲ್ಲೇ ಲಿಂಗವನ್ನು ಮತ್ತು ಲಿಂಗತ್ವವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುವ ಬಗೆಯನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.ಅಲ್ಲದೆ ಹರಿಷಡ್ವರ್ಗಗಳನ್ನು ಗೆಲ್ಲುವ ಅನುಭವವನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
ದೇಹದ ಬಗ್ಗೆ ಮೋಹ ಬಿಟ್ಟು ಬಿಡು , ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಆಹಂಕಾರ ತೊಲಗಿಸು ,ಪ್ರಾಣದ ಬಗ್ಗೆ ಭಯ ಬಿಟ್ಟು ಜೀವಿಸು,ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಭೋಗ ವಸ್ತುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಅಪೇಕ್ಷೆಯನ್ನು ಬಿಡು,
ಅನ್ಯ ವಿಷಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಆಸಕ್ತಿ ಬೇಡ,ಅದೇ ತರಹ ಭಾವದಲ್ಲಿ ದಿಗಂಬರ ಅಂದರೆ ಭಾವನೆಗಳು ಮುಕ್ತವಾಗಿರಲಿ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾ ಈ ರೀತಿ ಇದ್ದರೆ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಿಕೊಂಡು ಆನಂದವನ್ನು ಅನುಭವಿಸಬಹುದು.
ಅರಿವನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು ಎಂದು ಸಾರುತ್ತಾ ಇಂಥ ಜ್ಞಾನಿಯು ಸೌರಾಷ್ಟ್ರ ಸೋಮೆಶ್ವರನೆಂಬ ಶಿವನ ಸ್ವರೂಪವಿದ್ದಂತೆ,ಅಂಥವರಲ್ಲಿ ಶಿವನನ್ನು ಕಾಣ ಬಹುದು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

(ಶರಣ ಆದಯ್ಯ:೧೨ನೆ ಶತಮಾನದ ಶಿವ ಶರಣರ ಸಮಕಾಲೀನ.ಸೌರಾಷ್ಟ್ರದವನಾದ ಈತ ವ್ಯಾಪಾರ ನಿಮಿತ್ತ ಕರ್ನಾಟಕದ ಲಕ್ಷ್ಮೇಶ್ವರಕ್ಕೆ ಬಂದು ಅಲ್ಲಿನ ಜೈನ ಮಹಿಳೆಯನ್ನು ಮೋಹಿಸಿ ಮದುವೆ ಆಗುತ್ತಾನೆ.ಜೈನರೊಡನೆ ಹೋರಾಡಿ ಸೌರಾಷ್ಟ್ರದ ಸೋಮೆಶ್ವರನನ್ನು ಪುಲಿಗೆರೆಯ ಸುರಹೊನ್ನೆ ಬಸದಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸುವೆನೆಂದು ಆಣೆ ಮಾಡಿ ತನ್ನ ಧೃಡ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಮಾಹ ಪುರುಷ.ಶಿವ ಧರ್ಮದ ಉದ್ಧಾರವೇ ಈತನ ಗುರಿಯಾಗಿತ್ತು.ಸೌರಾಷ್ಟ್ರ ಸೋಮನಾಥಾನ ಅಂಕಿತದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ವಚನಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾನೆ.)

ವಚನ-ಸಿಂಚನ ೩೮:ಬಲ ಮತ್ತು ದುರ್ಬಲ

ಕರಿ ಘನ ಅಂಕುಶ ಕಿರಿದೆನ್ನಬಹುದೆ ಬಾರದಯ್ಯಾ,
ಗಿರಿ ಘನ ವಜ್ರ ಕಿರಿದೆನ್ನಬಹುದೆ ಬಾರದಯ್ಯ,
ತಮಂದ ಘನ ಜ್ಯೋತಿ ಕಿರಿದೆನ್ನಬಹುದೆ ಬಾರದಯ್ಯಾ,
ಮರಹು ಘನ ನಿಮ್ಮ ನೆನೆವ ಕಿರಿದೆನ್ನಬಹುದೆ ಬಾರದಯ್ಯ
ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ |||
                                            -ಬಸವಣ್ಣ

ಇಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಬಲ ಮತ್ತು ದುರ್ಬಲ ಎಂದು ಭಾವಿಸಿರುವ ಕೆಲವು ವಸ್ತುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ನಮಗೆ ಇರುವ ತಪ್ಪು ತಿಳುವಳಿಕೆಯನ್ನು ಕೆಲವು ನಿದರ್ಶನಗಳ ಮೂಲಕ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.ಮೊದಲನೆಯದು ದಿನ ನಿತ್ಯದ ಘಟನೆ,ಮತ್ತೊಂದು ಪೌರಾಣಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಇಂದ ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ಭೌತಿಕ ತತ್ವ ಉಳ್ಳ ನಿದರ್ಶನ.

ಆನೆ ಗಾತ್ರದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡದು ಮತ್ತು ಬಲಶಾಲಿ ಕೂಡ,ಆದರೆ ಅಂತ ಆನೆಯನ್ನು ಅದರ ಮಾವುತ ಒಂದು ಅಂಕುಶ ದಿಂದ(ಸಣ್ಣ ಸಲಾಕೆ)ಅದನ್ನು ಹಿಡಿದಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಅದೇ ರೀತಿ ಒಂದು ಪರ್ವತ ಕೂಡ ಬಹಳ ದೊಡ್ಡದಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತದೆ,ಪುರಾಣದ ಪ್ರಕಾರ ಇಂದ್ರ ತನ್ನ ವಜ್ರಾಯುಧದಿಂದ ಪರ್ವತವನ್ನು ನಾಶ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ.ಇನ್ನು ಕತ್ತಲು  ಬಹಳ ಘೋರವಾಗಿ ಕಂಡರೂ ಒಂದು ಸಣ್ಣ  ಬೆಳಕಿನ ಕಿಡಿ ಅದನ್ನು ಮುಚ್ಚಬಲ್ಲದು.ಆದ್ದರಿಂದ ವಸ್ತುವಿನ ಗಾತ್ರದ ಮೂಲಕ ಅದರ ದುರ್ಬಲತೆಯನ್ನು ಅಳೆಯಬಾರದು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾ ಮನುಷ್ಯನ ಸಹಜ ಗುಣವಾದ ಮರೆಯುವಿಕೆ ಘನವಲ್ಲ,ಬದಲಾಗಿ ದೇವರನ್ನು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳಲು ಶಿವನ ಸ್ವರೂಪವಾದ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನನ್ನು ನೆನೆಯುವುದು ಮತ್ತು ಧ್ಯಾನಿಸುವುದೇ  ಘನ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ವಚನ ಸಿಂಚನ ೩೭:ದೂಷಣೆ

ಗೂಗೆ ಕಣ್ಣ ಕಾಣಲರಿಯದೆ ರವಿಯ ಬಯ್ವುದು,
ಕಾಗೆ ಕಣ್ಣ ಕಾಣಲರಿಯದೆ ಶಶಿಯ ಬಯ್ವುದು,
ಕುರುಡ ಕಣ್ಣ ಕಾಣಲರಿಯದೆ ಕನ್ನಡಿಯ ಬಯ್ವನು,
ಇವರ ಮಾತೆಲ್ಲವೂ ಸಹಜವೇ,
ನರಕ ಸಂಸಾರದಲ್ಲಿ ಹೊಡಕುಗೊಳ್ಳುತ್ತಾ,
ಶಿವನಿಲ್ಲ,ಮುಕ್ತಿಯಿಲ್ಲ,ಹುಸಿಯೆಂದರೆ,
ನರಕದಲ್ಲಿಕ್ಕದೆ ಬಿಡುವನೇ ಚನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ !!!
                        -ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ

ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿಯು ಮನುಷ್ಯ ತನ್ನ ಅಸಹಾಯಕತೆ ಮತ್ತು ತನ್ನ ಸಂಕಟದಲ್ಲಿ ಬೇರೆಯವರನ್ನು ಹೇಗೆ ದೂಷಿಸುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ಕೆಲವು ನಿದರ್ಶನಗಳ ಮೂಲಕ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.ಗೂಬೆಗೆ ಹಗಲಿನಲ್ಲಿ ಕಣ್ಣು ಕಾಣದ್ದರಿಂದ ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಬೈಯ್ಯುತ್ತದೆ ,ಅದೇ ರೀತಿ ಕಾಗೆಯು ರಾತ್ರಿ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರನನ್ನು ಬೈಯ್ಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕುರುಡ ತನ್ನ ಪ್ರತಿಬಿಂಬ ಕನ್ನಡಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಣದ್ದಕ್ಕೆ ಕನ್ನಡಿಯನ್ನೇ ಬೈಯ್ಯುತ್ತಾನೆ.ಇದು ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಅಸಹಾಯಕನ ಸಹಜ ಮಾತು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾ ಇದು ಸಂಸಾರದಲ್ಲಿ ನರಕವು ಹೊರಳಾಡುವಂತೆ ದೂಷಿಸುವುದು ಕೂಡ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ಇಲ್ಲಿ ಶಿವನಿಲ್ಲ ಅಂದರೆ ತನಗಿರುವ ಶಕ್ತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ನಂಬಿಕೆ ಮತ್ತು ಆತ್ಮ ವಿಶ್ವಾಸ ಇಲ್ಲದೆ ಬೇರೆಯದರ ಬಗ್ಗೆ ಅಪೇಕ್ಷಿಸುವ ಪರಿ ಮತ್ತು ಮುಕ್ತಿಯಿಲ್ಲ ಅಂದರೆ ಇಂಥ ಕಷ್ಟಗಳು ತನಗೆ ಮಾತ್ರ ಇರುವುದು ಎಂದು ಭಾವಿಸಿ ಸದಾ ಇನ್ನೊಬ್ಬರನ್ನು ದೂರುತ್ತಿರುವುದು.
ತನಗಿರುವ ಅಗಾಧ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿಕೊಳ್ಳದೆ ಅನ್ಯರನ್ನು ದೂಷಿಸಿದರೆ ಅಂಥವರನ್ನು ಚನ್ನಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ ನರಕಕ್ಕೆ ತಳ್ಳುತ್ತಾನೆ ಅಂದರೆ ಅವರು ಯಾವಾಗಲು ಕಷ್ಟವನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾ ತಮಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಸದ್ವಿನಿಯೋಗ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಒಳ್ಳೆ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆದರೆ ಶಿವನನ್ನು ತಲುಪಬಹುದು ಅಂದರೆ ಮುಕ್ತಿಯ ಕಡೆ ನಡೆಯಬಹುದು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ವಚನ ಸಿಂಚನ ೩೬:ಶಿವಾನುಭಾವ

ಎನ್ನ ಘ್ರಾಣದಲ್ಲಿ ಆಚಾರಲಿಂಗ,

ಎನ್ನ ಜಿಹ್ವೆಯಲ್ಲಿ ಗುರುಲಿಂಗ,

ಎನ್ನ ನೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಶಿವಲಿಂಗ,
ಎನ್ನ ತ್ವಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಜಂಗಮಲಿಂಗ,
ಎನ್ನ ಶ್ರೋತ್ರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಾದಲಿಂಗ,
ಎನ್ನ ಹೃದಯದಲ್ಲಿ ಮಹಾಲಿಂಗ,
ಎನ್ನ ಸ್ಥೂಲದೇಹದಲ್ಲಿ ಇಷ್ಟಲಿಂಗ,
ಎನ್ನ ಸೂಕ್ಷ್ಮದೇಹದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಣಲಿಂಗ,
ಎನ್ನ ಕಾರಣದೇಹದಲ್ಲಿ ಭಾವಲಿಂಗ,
ಕಪಿಲಸಿದ್ಧಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನನೆಂಬ ಚೆನ್ನಬಸವಣ್ಣ !!!
                      -ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರ

ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಸಿದ್ದರಾಮಣ್ಣ ಶಿವಾನುಭಾವವನ್ನು ತಮ್ಮ ದೇಹದ ಮೂಲಕ  ಅನುಭವಿಸುವ ಬಗ್ಗೆ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುತ್ತಾರೆ.ಇಲ್ಲಿ ಭಕ್ತನೊಬ್ಬ  ತನ್ನ ಎಡಗೈಯಲ್ಲಿ ಇಷ್ಟ ಲಿಂಗವನ್ನು ಇಟ್ಟು ಪೂಜೆಗೆ  ಕೂರುವ ಭಂಗಿಯು ಲಿಂಗದ ಪೀಠದಂತೆಯೇ ಇರುತ್ತದೆ,ಆದ್ದರಿಂದ ಶಿವ ಭಕ್ತ ಕೂಡ ಶಿವನ ಸ್ವರೂಪವೆ ಆಗುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ಈ ಮೂಲಕ ತಿಳಿಸುತ್ತಾ ಮನುಷ್ಯನದೇಹ ಕೂಡ ಲಿಂಗದಂತೆ ಎಂದು ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ತನ್ನ ಪಂಚೇದ್ರಿಯಗಳಲ್ಲಿ ಗುರು,ಲಿಂಗ ,ಜಂಗಮ,ಪ್ರಸಾದ ಮತ್ತು ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು ಮತ್ತು ತನ್ನ ಭೌತಿಕ ಶರೀರವು ಇಷ್ಟಲಿಂಗದಂತೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾ,ತನ್ನ ಸೂಕ್ಷ್ಮ ದೇಹ ಅಂದರೆ ಆತ್ಮದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಣಲಿಂಗವಿದೆ ಮತ್ತು ಅವರ ಕಾರಣದೇಹ ಅಂದರೆ ಬುದ್ಧಿಯಮತ್ತು ಅನುಭವದಲ್ಲಿ ಭಾವಲಿಂಗವಿರುತ್ತದೆ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ..

ವಚನ ಸಿಂಚನ ೩೫:ಪೂಜೆ ಮತ್ತು ಕಾಯಕ

ನೆರೆ ಕೆನ್ನೆಗೆ,ತೆರೆ ಗಲ್ಲಕೆ,
ಶರೀರ ಗೂಡುವೋಗದ ಮುನ್ನ,
ಹಲ್ಲು ಹೋಗಿ,ಬೆನ್ನು ಬಾಗಿ
ಅನ್ಯರಿಗೆ ಹಂಗಾದ ಮುನ್ನ,
ಕಾಲ ಮೇಲೆ ಕೈಯನೂರಿ,
ಕೋಲ ಹಿಡಿಯದ ಮುನ್ನ,
ಮುಪ್ಪಿಂದೊಪ್ಪವಳಿಯದ ಮುನ್ನ,
ಮೃತ್ಯು ಮುಟ್ಟದ ಮುನ್ನ
ಪೂಜಿಸು ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ !!!
                                 -ಬಸವಣ್ಣ

ಇಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಮನುಷ್ಯನ ಮುಪ್ಪಿನ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಾ,ಮುಪ್ಪು ಬಂದು ಮೃತ್ಯುವನ್ನು ತಲುಪುವ ಮುಂಚೆ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನನ್ನು  ಪೂಜಿಸು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.ಮುಖದ ಮೇಲೆ ಕೆನ್ನೆ ಮತ್ತು ಗಲ್ಲ ಸುಕ್ಕು ಗಟ್ಟಿದಂತಾಗಿ ಮುಖದ ಛಾಯೆ ಬಾಡುವ ಮುನ್ನ,ಹಲ್ಲುಗಳೆಲ್ಲ ಹೋಗಿ,ಬೆನ್ನು ಗೂನಾಗಿ ಬೇರೆಯವರನ್ನು ಅವಲಂಭಿಸುವ ಮುನ್ನ,ನಡೆಯಲು ಕೋಲು ಹಿಡಿಯುವಂತಾಗುವ ಮುನ್ನ ಲಿಂಗದೆವನನ್ನು ಪೂಜಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ಇಲ್ಲಿ ಪೂಜೆ ಅಂದರೆ ಕೇವಲ ದೇವರನ್ನು ಪೂಜಿಸುವುದು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ,ಅಲ್ಲದೆ ತನ್ನ ಕಾಯಕವನ್ನು ಕೂಡ ಸರಿಯಾದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮಾಡಬೇಕು ಎಂದು ಇದರ ಅರ್ಥ.'ಕಾಯಕವೇ ಕೈಲಾಸ' ಎಂದು ಸಾರಿ ಕಲ್ಯಾಣದಲ್ಲಿ 'ಕಾಯಕ ಕ್ರಾಂತಿ'ಯನ್ನೇ ಉಂಟು ಮಾಡಿದ ಬಸವಣ್ಣ,ಭಕ್ತಿಗೆ ಕೊಟ್ಟಷ್ಟೇ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಕಾಯಕಕ್ಕೂ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದರು.ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ನಾನಾ ಕಾಯಕ ವರ್ಗದವರು ಭಕ್ತಿ ಪ್ರದಾನವಾದ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಮಾನತೆ ಸಾರುತ್ತಿದ್ದ ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿದ್ದು.

'ಹೊತ್ತು ಹೋಗುವ ಮುನ್ನ ಲಿಂಗವ ಪೂಜಿಸಬೇಕು' ಎಂದು ಇನ್ನೊಂದು ವಚನದಲ್ಲಿ ಹೇಳುವಂತೆ ಇಲ್ಲಿ ಕೂಡ ಪೂಜೆ ಮತ್ತು ಕಾಯಕವನ್ನು ಹೊತ್ತು ಇರುವಾಗಲೇ ಮಾಡಬೇಕು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ವಚನ ಸಿಂಚನ ೩೪:ಭಕ್ತಿ ಪಕ್ಷ

ಕಾಗೆ ಒಂದಗುಳ ಕಂಡಡೆ ಕರೆಯದೆ ತನ್ನ ಬಳಗವನು
ಕೋಳಿ ಒಂದಗುಳ ಕಂಡಡೆ ಕೂಗಿ ಕರೆಯದೆ
ತನ್ನ ಕುಲವನೆಲ್ಲವ,
ಶಿವಭಕ್ತನಾಗಿ ಭಕ್ತಿಪಕ್ಷ ವಿಲ್ಲದಿದ್ದಡೆ
ಕಾಗೆ ಕೋಳಿಗಿಂತ ಕರ ಕಷ್ಟ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ |
                                              -ಬಸವಣ್ಣ

ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಮನುಷ್ಯನ ಸ್ವಾರ್ಥ ಬುದ್ಧಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳುತ್ತಾ ಕಾಗೆ ಮತ್ತು ಕೋಳಿಯ ನಿದರ್ಶನವನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ಅವುಗಳಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿ ತೀಕ್ಷ್ಣವಾಗಿ ಭೋದಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕಾಗೆ ಒಂದಗುಳ ಕಂಡಾಗ ಇಡಿ ತನ್ನ ಬಳಗವನ್ನು ಕರೆದು ಇದ್ದದ್ದರಲ್ಲೇ ಸಾಧ್ಯವಾದಷ್ಟು ಹಂಚಿ ತಿನ್ನುತ್ತದೆ,ಅದೇ ರೀತಿ ಕೋಳಿ ಕೂಡ ತನ್ನ ಸಂಸಾರವನೆಲ್ಲ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಬಂದು ತಿನ್ನುತ್ತದೆ.ಆದರೆ ಶಿವ ಭಕ್ತನಾದ ಮನುಷ್ಯ ತನ್ನ ಕುಲ ಭಾಂದವರ ಜೊತೆ ಹಂಚಿ ತಿನ್ನಲಿಲ್ಲ ಅಂದರೆ ಕಾಗೆ ಕೋಳಿಗಳೇ ಮನುಷ್ಯನಿಗಿಂತ ಲೇಸು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ಮಾನವ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾರ್ಥ ಎಂಬ ದುರ್ಗುಣ ಅಂಟಿಕೊಂಡರೆ ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗಿಂತ ಅವನ ಜೀವನ ಕಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ಇಲ್ಲಿ ಭಕ್ತಿ ಪಕ್ಷ ಅಂದರೆ ಕೇವಲ ಅನ್ನವನ್ನು ಹಂಚಿ ತಿನ್ನುವುದಲ್ಲ,ಅಲ್ಲದೆ ತನ್ನ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಇನ್ನಿತರರ ಜೊತೆ ವಿಚಾರ ವಿನಿಮಯ ಮಾಡುವುದಾಗಿರಬಹುದು.

೧೨ನೆ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಅನುಭವ ಮಂಟಪ ಅನ್ನುವ ಸಭೆ ಇದ್ದದ್ದೇ ಈ ರೀತಿ ತಮ್ಮ ಜ್ಞಾನ(ಸಾಮಾಜಿಕ,ಆರ್ಥಿಕ,ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಎಲ್ಲವೂ)ವನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕೆ.

ವಚನ ಸಿಂಚನ ೩೩:ಬೆಳೆಯ ಭೂಮಿ

ಬೆಳೆಯ ಭೂಮಿಯಲೊಂದು ಪ್ರಳಯದ ಕಸ ಹುಟ್ಟಿ
ತಿಳಿಯಲೀಯದು,ಎಚ್ಚರಲೀಯದು ಎನ್ನವ ಗುಣವೆಂಬ
ಕಸವ ಕಿತ್ತು ಸಲಹಯ್ಯಾ ಲಿಂಗತಂದೆ ಸುಳಿದೆಗೆದು
ಬೆಳೆವೆನು ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ..
                                 -ಬಸವಣ್ಣ

ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯ ಭೂಮಿ ಅಂದರೆ ಮನುಷ್ಯನ ದೇಹ ಆಗಿರಬಹುದು ಅಥವಾ ಅವನ ಆವ ಭಾವ ಆಗಿರಬಹುದು.ಪ್ರಳಯದ ಕಸ ಹುಟ್ಟಿ ಅಂದರೆ ಕೆಟ್ಟ ಗುಣಗಳು ಅಥವಾ ದುರ್ಗುಣಗಳು ಎಂದು ಭಾವಿಸಬಹುದು.ಹುಟ್ಟಿನಿಂದ ಸ್ವಚ್ಚವಾಗಿದ್ದ ತನ್ನ ದೇಹ ಮತ್ತು ಮನಸ್ಸು ಎರಡೂ ತನಗೆ ತಿಳಿಯದಂತೆ ಕೆಟ್ಟ ಭಾವಗಳಿಂದ ತುಂಬಿ ಹೋಗಿದೆ ಎಂದು ತನ್ನ ತಪ್ಪನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು,ತನ್ನಲ್ಲಿರುವ ಅವಗುಣಗಳನ್ನು ಕಿತ್ತೊಗೆದರೆ ಹುಲುಸಾದ ಬೆಲೆಯನ್ನು ಬೆಳೆಯುವೆ ಎಂದು ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.

ಇಲ್ಲಿ ಸುಳಿದೆಗೆದು ಅಂದರೆ ಭಕ್ತಿಯ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಎಂದು ತಿಳಿಯಬಹುದು ಮತ್ತು ಬೆಳೆ ಅಂದರೆ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಚಿಂತನೆಗಳು.

ವಚನ ಸಿಂಚನ ೩೨:ಏಕದೆವೋಪಾಸನೆ

ಭಕ್ತರ ಕಂಡರೆ ಬೋಳರಪ್ಪಿರಯ್ಯಾ,
ಸವಣರ ಕಂಡರೆ ಬತ್ತಲೆಯಪ್ಪಿರಯ್ಯಾ.
ಹಾರುವರ ಕಂಡರೆ ಹರಿನಾಮವೆಂಬಿರಯ್ಯಾ,
ಅವರವರ  ಕಂಡಡೆ ಅವರವರಂತೆ ಸೂಳೆಗೆ ಹುಟ್ಟಿದವರ
ತೋರದಿರಯ್ಯಾ
ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನ ಪೂಜಿಸಿ ಅನ್ಯದೈವಂಗಳಿಗೆರಗಿ
ಭಕ್ತರೆನಿಸಿಕೊಂಬ ಅಜ್ಞಾನಿಗಳ ನಾನೇನೆಂಬೆನಯ್ಯಾ...
                                                        -ಬಸವಣ್ಣ

ಇಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಬಹುದೆವೋಪಾಸನೆಯ ಕುರಿತು ಕಟುವಾಗಿ ನುಡಿಯುತ್ತಾರೆ.ಕೆಲವರು ಭಕ್ತರನ್ನು ಕಂಡಾಗ ಅವರಂತೆ ಬೋಳರಾಗುವುದು,ಶ್ರವಣರನ್ನು ಕಂಡರೆ ಅವರಂತೆ ಬೆತ್ತಲಾಗಿ ಅವರ ಅನುಯಾಯಿಗಳಂತೆ ವರ್ತಿಸುವುದು,ಹಾರುವರನ್ನು ಕಂಡಾಗ ಅವರನ್ನು ಓಲೈಸಲು ಹರಿನಾಮ ಭಜನೆ ಮಾಡುವುದು,ಹೀಗೆ ಒಂದೊಂದು ಪಂಗಡದವರು ಕಂಡಾಗ ಅವರನ್ನು ಹಿಂಬಾಲಿಸುವಂತೆ ತೋರಿಕೆ ಪಡಿಸುವುದು ತರವಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.ಜಗತ್ತಿನ ಆಗು ಹೋಗುಗಳಿಗೆ ಕಾರಣೀಭೂತನಾದ ಶಿವನ ಸ್ವರೂಪವಾದ ಕೂಡಲಸಂಗಮ ದೇವನನ್ನು ಪೂಜಿಸಿ ಬೇರೆ ದೇವರುಗಳಿಗೆ ಬಾಗುವವರು ಅಜ್ಞಾನಿಗಳು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.
"ಛಲ ಬೇಕು ಶರಣಂಗೆ ಪರದೈವವನೊಲ್ಲೆನೆಂಬ" ಎಂದು ಇನ್ನೊಂದು ವಚನದಲ್ಲಿ ಹೇಳುವಂತೆ ಮತ್ತು "ದೇವನೊಬ್ಬ ನಾಮ ಹಲವು" ಎಂಬಂತೆ ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಕೂಡ ಅನ್ಯ ದೇವಗಳ ಪೂಜೆಯ ಬಗ್ಗೆ ತಾತ್ಸಾರ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.

ವಚನ ಸಿಂಚನ ೩೧:ಮರ್ಕಟ ಮನಸು

ಕೊಂಬೆಯ ಮೇಲಿನ ಮರ್ಕಟನಂತೆ ಲಂಘಿಸೂದೆನ್ನ ಮನವು,
ನಿಂದಲ್ಲಿ ನಿಲಲೀಯದೆನ್ನ ಮನವು,
ಹೊಂದಿದಲ್ಲಿ ಹೊಂದಲೀಯದೆನ್ನ ಮನವು,
ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ ನಿಮ್ಮ ಚರಣ ಕಮಲದಲ್ಲಿ ಭ್ರಮರನಾಗಿರಿಸು
ನಿಮ್ಮ ಧರ್ಮ..
                                    -ಬಸವಣ್ಣ

ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಗುರಿ ಇಲ್ಲದ ಮನುಷ್ಯನ ಚಂಚಲ ಮನಸ್ಸಿನ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.ಮಂಗವೊಂದು ಒಂದು ಮರದಿಂದ ಇನ್ನೊಂದು ಮರಕ್ಕೆ ಹಾರುವ ಹಾಗೆ ತನ್ನ ಮನಸ್ಸು ಕೂಡ ಒಂದು ವಿಷಯದಿಂದ ಇನ್ನೊಂದು ವಿಷಯಕ್ಕೆ ಜಾರುತ್ತಿದೆ.ಆಸೆಗಳು ಕೂಡ ಒಂದರ ನಂತರ ಇನ್ನೊಂದು ಅನ್ನುವ ಹಾಗೆ ಸುಳಿಯುತ್ತಿವೆ.ಯಾವುದಾದರು ಒಂದೇ ವಿಷಯಕ್ಕೆ ಅಥವಾ ಒಂದೇ ಗುರಿಯೆಡೆಗೆ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಕ್ರೂಡಿಕರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತಿಲ್ಲ,ಒಂದೇ ಕಡೆ ಮನವು ನಿಲ್ಲುತ್ತಿಲ್ಲ, ಆದ್ದರಿಂದ ನನ್ನನ್ನು ಭಕ್ತಿ ಆಧ್ಯಾತ್ಮದಿಂದ ತುಂಬಿರುವ ನಿಮ್ಮ ಚರಣ ಕಮಲದ ಸುತ್ತ ಸುತ್ತುವಂತೆ ನನ್ನನ್ನು ದುಂಬಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡು ಎಂದು ಬೇಡುತ್ತಾ ನಿಮ್ಮ ಧರ್ಮವನ್ನು ಎಲ್ಲೆಲ್ಲೂ ಪಸರಿಸುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ಪ್ರಪಂಚದ ಬೇರೆ ವಿಷಯಗಳಿಗೆ ಬೇಸತ್ತು ಹೋಗಿರುವ ಮನಸ್ಸು ಕೇವಲ ಭಕ್ತಿಯೆಡೆಗೆ ಸಾಗುವಂತೆ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ ಈ ವಚನ.

"ಅತ್ತಲಿತ್ತ ಹೋಗದಂತೆ ಹೆಳವನ ಮಾಡಯ್ಯ ತಂದೆ" ಎಂದು ಇನ್ನೊಂದು ವಚನದಲ್ಲಿ ಹೇಳುವಂತೆ ಇಲ್ಲಿ ಕೂಡ ಮನೋನಿಗ್ರಹದ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ವಚನ ಸಿಂಚನ ೩೦:ಇಷ್ಟಲಿಂಗ-ಪ್ರಾಣಲಿಂಗ

ಬೆಂಕಿಗೆ ಉರಿ ಮೊದಲೋ,ಹೊಗೆ ಮೊದಲೋ,
ಎಂಬುದನರಿದಲ್ಲಿ ಇಷ್ಟಲಿಂಗ ಸಂಬಂಧಿ,
ಉಭಯವನಳಿದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಣಲಿಂಗ  ಸಂಬಂಧಿ,
ಆ ಉಭಯ ನಷ್ಟವಾದಲ್ಲಿ,
ಏನೂ ಎನಲಿಲ್ಲ, ಜಾಂಬೇಶ್ವರ ..
                 -ರಾಯಸದ ಮಂಚಣ್ಣ 

ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ರಾಯಸದ ಮಂಚಣ್ಣ ಇಷ್ಟಲಿಂಗ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಲಿಂಗ ಸಂಭಂದದ ಬಗ್ಗೆ ಬೆಂಕಿ ಮತ್ತು ಹೊಗೆಯ ನಿದರ್ಶನದ ಮೂಲಕ ವಿಮರ್ಶಿಸುತ್ತಾರೆ.ಬೆಂಕಿ ಮತ್ತು ಹೋಗೆ ಇವೆರಡರಲ್ಲಿ ಯಾವುದು ಮೊದಲು,ಹೀಗೆ ಬೀಜ ಮತ್ತು ಮರಗಳಲ್ಲಿಯ ಸಂಭಂದವನ್ನು ಅರಿದರೆ ಆತ ಇಷ್ಟಲಿಂಗ ಸಂಭಂದಿ ಆಗುತ್ತಾನೆ.ಇಷ್ಟಲಿಂಗ ಅಂದರೆ ವಿಶ್ವದಾಕಾರದಲ್ಲಿರುವ ಸಾಕಾರ ರೂಪ,ಸಾಮಾಜಿಕ ಸಮಾನತೆಯ ಕುರುಹು.ಇಂಥ ಒಗಟನ್ನು ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಂಡರೆ ಇಡೀ ವಿಶ್ವ ಸ್ವರೂಪವಾದ ಇಷ್ಟಲಿಂಗವನ್ನು ಅರ್ಥೈಸಿಕೊಂಡಂತೆ.ಜೀವಲಿಂಗವಾದ ಇಷ್ಟಲಿಂಗದಲ್ಲಿ ಶಿವನ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಇದೆ,ಅದೇ ಪ್ರಾಣಲಿಂಗ.ಇಲ್ಲಿ ಬೆಂಕಿ ಮತ್ತು ಹೋಗೆ,ಬೀಜ ಮತ್ತು ಮರ ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಅಡಗಿರುವ ಶಕ್ತಿಯೇ ಪ್ರಾಣಲಿಂಗ ಎಂದು ಭಾವಿಸಬಹುದು.ಈ ಉಭಯ ವಸ್ತುಗಳು ಇಲ್ಲವಾದರೆ ಅದೇನು ನಷ್ಟವಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ಇಷ್ಟಲಿಂಗ ಪ್ರಾಣಲಿಂಗ ಮತ್ತು ಭಾವಲಿಂಗಗಳನ್ನು ಸಂಭದಗೊಳಿಸುವುದೇ ಸಂಸ್ಕಾರ...
ಇಷ್ಟಲಿಂಗವು ೧೨ನೆ ಶತಮಾನದ ಕಲ್ಯಾಣ ಕ್ರಾಂತಿಯ ಮುಖ್ಯ ರೂಪವೂ ಹೌದು.


 

ವಚನ-ಸಿಂಚನ ೨೯:ಅಂತಃಕರಣ

ಹರಿದ ಗೋಣಿಯಲೊಬ್ಬ ಕಳವೆಯ ತುಂಬಿದ
ಇರುಳೆಲ್ಲ ನಡೆದನಾ ಸುಂಕಕ್ಕಂಜಿ
ಕಳವೆಯೆಲ್ಲ ಹೋಗಿ ಬರಿಯ ಗೋಣಿ ಉಳಿಯಿತ್ತು
ಅಳಿಮನದವನ ಭಕ್ತಿ ಇಂತಾಯಿತ್ತು ರಾಮನಾಥಾ....!
                                  -ಜೇಡರ ದಾಸಿಮಯ್ಯ

ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ದೃಢತೆ ಇಲ್ಲದ ಮನಸ್ಸಿನ ಕಳವಳ ಮತ್ತು ಅಂತ ಒಂದು ಮನಸ್ಸಿನ ತೊಳಲಾಟ ಇಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತವಾಗಿದೆ  ..ಒಬ್ಬ ರೈತ ತಾನು ಬೆಳೆದ ಭತ್ತವನ್ನು ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗೆ ಸಾಗಿಸುವಾಗ ತೆತ್ತಬೇಕಾದ  ಅನಿವಾರ್ಯವಾದ ಸುಂಕವನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು ರಾತ್ರಿಯಿಡೀ ನಡೆದು ಹೋಗುತ್ತಾನೆ.ಸುಂಕ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಹೋಗಿ ಕಷ್ಟ ಪಟ್ಟು ಬೆಳೆದ ಬೆಳೆಯನ್ನೇ ಕಳೆದು ಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ.ಇದು ಒಂದು ರೀತಿಯ ಮೂರ್ಖತನವಾದರೆ,ಇನ್ನೊಂದು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅಂತಃಕರಣ ಶುದ್ಧವಿಲ್ಲದವನ ಮನಸ್ಸು ಮತ್ತು ಭಕ್ತಿ.

ಇಲ್ಲಿ ಹರಿದ ಗೋಣಿ ಅಂದರೆ ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ಅರಿಯದೆ ಅಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ,ಕತ್ತಲೆಯಲ್ಲಿ ಜೀವನ ಸಾಗಿಸುತ್ತಿರುವ ಒಂದು ಮನಸ್ಸು ಮತ್ತು ಸುಂಕಕ್ಕೆ ಅಂಜಿ ರಾತ್ರಿಯೆಲ್ಲ ನಡೆಯುವುದು ಅಂದರೆ ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ಅರಿಯಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸದೆ ಇರುವುದು ಎಂದು ಭಾವಿಸಬಹುದು.ಬರಿಯ ಗೋಣಿ ಉಳಿಯಿತ್ತು ಅಂದರೆ ಕೇವಲ ದೇಹ ಉಳಿದಿತ್ತು ಎಂದು ಅರ್ಥೈಸಬಹುದು.. ಅಳಿಮನದವನ ಭಕ್ತಿ ಅಂದರೆ ಯಾವುದೇ ಒಂದು ಕಡೆ ದಿಟ್ಟ ಗುರಿ ಇಲ್ಲದ ಚಂಚಲ ಮನಸ್ಸಿನವನು,ಅವನಲ್ಲಿ ಭಕ್ತಿಯೂ ಕೂಡ ಹಾಗೆ ದೃಢತೆ ಇರುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಜೇಡರ(ದೇವರ) ದಾಸಿಮಯ್ಯನವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ವಚನ-ಸಿಂಚನ ೨೮:ದಿಟದ ನಾಗ ಮತ್ತು ಜಂಗಮ

ಕಲ್ಲ ನಾಗರ ಕಂಡರೆ ಹಾಲನೆರೆ ಎಂಬರು
ದಿಟದ ನಾಗರ ಕಂಡರೆ ಕೊಲ್ಲು ಕೊಲ್ಲೆಂಬರಯ್ಯಾ...
ಉಂಬ ಜಂಗಮ ಬಂದರೆ ನಡೆ ಎಂಬರು
ಉಣ್ಣದ ಲಿಂಗಕ್ಕೆ ಬೋನವ ಹಿಡಿವರಯ್ಯಾ...
ನಮ್ಮ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನ ಶರಣರ ಕಂಡು ಉದಾಶೀನವ
ಮಾಡಿದಡೆ ಕಲ್ಲು ತಾಗಿದ ಮಿಟ್ಟೆಯಂತಪ್ಪರಯ್ಯಾ....
                                   -ಬಸವಣ್ಣ

ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಜನರಲ್ಲಿ ಗೂಡು ಕಟ್ಟಿರುವ ಮೂಢ ನಂಬಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಇತರೆ ಮನುಷ್ಯರನ್ನು ಕಂಡರೆ ಅವರು ಪಡುವ ಅಸೂಯೆ ಮತ್ತು ಅಸಹನೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಧ್ವನಿ ಎತ್ತಿದ್ದಾರೆ.ಒಂದು ನಿರ್ಜೀವ ವಸ್ತುವಾದ ಕಲ್ಲಿನ ಹಾವಿನ ವಿಗ್ರಹಕ್ಕೆ ಭಕ್ತಿ ಇಂದ ಹಾಲನ್ನು ಸುರಿಯುವ ಜನ,ನಿಜವಾದ ಹಾವನ್ನು ಕಂಡಾಗ ಅದು ಒಂದು ಮೂಕ ಪ್ರಾಣಿ ಎಂದು ಅರಿಯದೆ ವಿವೇಚನೆ ಇಲ್ಲದೆ ಅದನ್ನು ಸಾಯಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಾರೆ.ಅದೇ ರೀತಿ ಉಣ್ಣುವ ಜಂಗಮ ಹಸಿದು ಬಂದಾಗ ಒಂಚೂರು ಕರುಣೆ ಇಲ್ಲದೆ ಆತನಿಗೆ ಏನನ್ನೂ ನೀಡುವುದಿಲ್ಲ,ಬದಲಾಗಿ ತಿನ್ನದ ಲಿಂಗಕ್ಕೆ ನೈವೇದ್ಯ ನೀಡುತ್ತಾರೆ.ಈ ರೀತಿ ನಿರ್ಜೀವ ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಸುರಿದು ಪೋಲು ಮಾಡುವ ಬದಲು ಹಸಿದವರಿಗೆ ನೀಡಿ ಅದನ್ನು ಸದ್ವಿನಿಯೋಗ ಮಾಡಬಹುದು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ಇಲ್ಲಿ ಶರಣರ ಕಂಡು ಉದಾಸೀನವ ಮಾಡಿದರೆ ಅಂದರೆ ಜೀವಂತ ಹಾವು ಅಥವಾ ಜಂಗಮ ಆಗಿರಬಹುದು ಅಥವಾ ಹಸಿದ ಬಡವನಿರಬಹುದು ಅಥವಾ ಇನ್ನ್ಯಾವುದಾದರು ದೈವ ಸಂಕೇತದ ವಸ್ತು ಎಂದು ಭಾವಿಸಬಹುದು.ಅಂತ ಶರಣರನ್ನು ಕಡೆಗಣಿಸಿದರೆ ಅಂದರೆ ಅವರಿಗೆ ಭಕ್ತಿ ತೋರದಿದ್ದರೆ ಕಲ್ಲು ತಾಗಿದ ಮಣ್ಣಿನ ಗುಡ್ಡೆ ಅಂತೆ ಉಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಬಾರದಂತೆ ಇವರ ಭಕ್ತಿಯೂ ಆಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.

ಒಟ್ಟಾರೆಯಾಗಿ ಈ ವಚನದ ಭಾವಾರ್ಥ ಹಸಿದವರಿಗೆ ಇಲ್ಲ ಅನ್ನಬಾರದು ಮತ್ತು ಕಲ್ಲಿಗೆ ನೈವೇದ್ಯೇ ಮಾಡುವ ಬದಲು ಅಂಥವರಿಗೆ ನೀಡಿದರೆ ಅದು ಭಕ್ತಿ ಇಂದ ಕೂಡಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅದು ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸಿದಂತೆ.

ವಚನ ಸಿಂಚನ ೨೭:ಮನೋನಿಗ್ರಹ

ಅತ್ತಲಿತ್ತ ಹೋಗದಂತೆ ಹೆಳವನ ಮಾಡಯ್ಯಾ ತಂದೆ,
ಸುತ್ತಿ ಸುಳಿದು ನೋಡದಂತೆ ಅಂಧಕನ ಮಾಡಯ್ಯಾ ತಂದೆ,
ಮತ್ತೊಂದು ಕೇಳದಂತೆ ಕಿವುಡನ ಮಾಡಯ್ಯಾ ತಂದೆ,
ನಿಮ್ಮ ಶರಣರ ಪಾದವಲ್ಲದೆ ಅನ್ಯ ವಿಷಯಕ್ಕೆಳದಂತೆ
ಇರಿಸು ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ !!!
                                       -ಬಸವಣ್ಣ

ಇಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಮನೋನಿಗ್ರಹದ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳುತ್ತಾ ತಮ್ಮನ್ನು ಕೇವಲ ಸತ್ಯದೆಡೆಗೆ,ವಿಚಾರವಂತಿಕೆ ಎಡೆಗೆ,ನ್ಯಾಯ ನೀತಿಯ ಧರ್ಮದೆಡೆಗೆ ಮಾತ್ರ ಸೆಳೆಯುವಂತೆ ಮಾಡು ಎಂದು ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನಲ್ಲಿ  ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುತ್ತ ಎಲ್ಲೂ ಹೋಗದಂತೆ ತನ್ನನ್ನು ಕಾಲಿಲ್ಲದವನನ್ನಾಗಿ ಮಾಡು,ಜಗದ ಅಂಧಕಾರವನ್ನು ನೋಡದಂತೆ ಕುರುಡನನ್ನಾಗಿ ಮಾಡು,ಅಜ್ಞಾನದ ಮಾತನ್ನು ಕೇಳದಂತೆ ಕಿವುಡನನ್ನಾಗಿ ಮಾಡು ಎಂದು ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.ಇಲ್ಲಿ ಅನ್ಯ ವಿಷಯ ಅಂದರೆ ಅಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಅಸಭ್ಯ ಚಿಂತನೆಗಳು ಎಂದೂ ಮತ್ತು ಶರಣರ ಪಾದ ಅಂದರೆ ಭಕ್ತಿ ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಅರಿವಿನ ಸಂಕೇತ ಎಂದು ಭಾವಿಸಬಹುದು.

ವಚನ ಸಿಂಚನ ೨೬:ಶಿವ,ಪ್ರೇತ

ಜಲವಿಲ್ಲದ ಕೆರೆ,ಫಲವಿಲ್ಲದ ಬನ,ಭಕ್ತನಿಲ್ಲದ ಗ್ರಾಮ
ಸುಡುಗಾಡಯ್ಯಾ,
ಅಲ್ಲಿ ಶಿವನಿಲ್ಲ,
ಪ್ರೇತ ಜಡಾರಣ್ಯದಲ್ಲಿ
ಹೋಗಬಹುದೇ
ಗುಹೇಶ್ವರಾ ?
               -ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭು

ಇಲ್ಲಿ ನೀರಿಲ್ಲದ ಕೆರೆ,ಫಸಲು ಇಲ್ಲದ ಬನ,ಭಕ್ತನಿಲ್ಲದ ಉರು ಇವುಗಳನ್ನು ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭು ದೇವರು ಸುಡುಗಾಡಿಗೆ ಹೋಲಿಸುತ್ತಾ ಅಲ್ಲಿ ಶಿವನಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ..ಇಲ್ಲಿ ಸುಡುಗಾಡು ಅಂದರೆ ಆಚಾರ,ವಿಚಾರ,ನೈತಿಕತೆ,ನಡೆ ನುಡಿ,ವಿನಯವಂತಿಕೆ,ಭಕ್ತಿ ಪರವಶತೆ  ಇಲ್ಲದ ಜನರಿರುವ ಉರು ಎಂದು ಭಾವಿಸಬಹುದು.. ಇಲ್ಲಿ ಭಕ್ತನಿಲ್ಲ ಅಂದರೆ ಹರ ನಿಂದೆ ಗುರು ನಿಂದೆ ಮಾಡುವವರನ್ನು ಹಾಗೆ ಕರೆದಿರಬಹುದು...ಇಂಥ ಉರಿನಲ್ಲಿ ಶಿವನ ಕೃಪೆ ಇರುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾ ಪ್ರೇತವು ಜಡಾರಣ್ಯದಲ್ಲಿ ಹೋಗದೆ ಇಂಥ  ಊರಿನಲ್ಲೇ ಸುತ್ತುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ..ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರೇತ ಅಂದರೆ  ಅಂತರಂಗ ಬಹಿರಂಗ ಶುದ್ಧಿ ಇಲ್ಲದ ಕೆಟ್ಟ ಮನಸ್ಸಿನ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಬಹುದು.. 

ವಚನ ಸಿಂಚನ ೨೫:ಇಂದು ನಾಳೆಗೆ

ಹೊನ್ನಿನೊಳಗೊಂದೆರೆಯ ಸೀರೆಯೊಳಗೊಂದೆಳೆಯ
ಇಂದಿಂಗೆ ನಾಳಿಂಗೆ ಬೇಕೆಂದೆನಾದಡೆ ನಿಮ್ಮಾಣೆ,
ನಿಮ್ಮ ಪ್ರಮಥರಾಣೆ,ನಿಮ್ಮ ಶರಣರಿಗಲ್ಲದೆ
ಮತ್ತೊಂದನರಿಯ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ !!!
                                             -ಬಸವಣ್ಣ

ಇಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಮನುಷ್ಯ ಸಹಜ ಆಸೆ ಮತ್ತು ಮನಸ್ಥಿತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳುತ್ತಾ ನಾಳೆಗೆ ಕೂಡಿ ಇಡುವ ಬುದ್ಧಿ ಮಾನವನಿಗೆ ಇರಬಾರದು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ..ಹೊನ್ನಿನಲ್ಲಿ ಒಂದಿಷ್ಟನ್ನು ಬೇಡುವ ಅಥವಾ ಉಡುವ ಬಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಇನ್ನಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿಗೆ ಅಪೇಕ್ಷಿಸಿದೆ  ಆದರೆ ನಿಮ್ಮ ಮೇಲೆ ಆಣೆ ಮಾಡುವುದಾಗಿ ದೇವರಲ್ಲಿ ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ..ಶರಣಾದಿ  ಪ್ರಮಥರಿಗಲ್ಲದೆ ಬೇರೆಯದನ್ನು ತಿಳಿಯುವುದಿಲ್ಲ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ.
ತನ್ನ ಪತಿರಾಯ ಲಕ್ಕಯ್ಯ ತಮ್ಮ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಿಂತ ಜಾಸ್ತಿ ಅಕ್ಕಿಯನ್ನು ಆಯ್ದು ತಂದಾಗ ಮಾರಮ್ಮ "ಈಸಕ್ಕಿ ಅಸೆ ನಿಮಗೇಕೆ ?" ಎಂದು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿ ಹೆಚ್ಚಿಗೆ ಇದ್ದ ಅಕ್ಕಿಯನ್ನು ಪುನಃ ಅಲ್ಲಿಯೇ ಬಿಟ್ಟು ಬರುವಂತೆ ಹೇಳುವ ವಚನ ಕೂಡ ಈ ವಚನಕ್ಕೆ ಸಾಂಧರ್ಭಿಕವಾಗಿದೆ..

ವಚನ ಸಿಂಚನ ೨೪ : ಜ್ಞಾನಯೋಗಿ

ಅರವತ್ತೆಂಟು ಸಾವಿರ ವಚನಗಳ ಹಾಡಿ ಹಾಡಿ
ಸೋತಿತೆನ್ನ ಮನ ನೋಡಯ್ಯಾ
ಹಾಡುವುದೊಂದೇ  ವಚನ ;ನೋಡುವುದೊಂದೇ ವಚನ
ವಿಷಯ ಬಿಟ್ಟು ನಿರ್ವಿಶಯನಾಗುವುದೊಂದೇ ವಚನ
ಕಪಿಲ ಸಿದ್ಧ ಮೆಲ್ಲೆಶ್ವರನಲ್ಲಿ !!!
                                   -ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರ,

 ಈ ವಚನದ ಮೂಲಕ ತಿಳಿಯುವುದೇನೆಂದರೆ ಸಿದ್ಧರಾಮಣ್ಣ ಅರವತ್ತೆಂಟು ಸಾವಿರ ವಚನಗಳನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದರು ಎಂದು,ಆದರೆ ಇದುವರಗೆ ಸಿಕ್ಕಿರುವ ಸಿದ್ಧರಾಮನ ವಚನಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ೧೯೯೨.ಅಷ್ಟೊಂದು ಬರೆದಿದ್ದರು ಇರಬಹುದು..ಅಲ್ಲದೆ ಆತ ತನ್ನ ಜೀವಿತಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಿದರೆ ಅಷ್ಟು ವಚನಗಳನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದ ಎಂಬುದರಲ್ಲಿ ಸಂದೇಹವಿಲ್ಲ.. ಆತನನ್ನು ಯೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ಮಹಾಯೋಗಿ ಅನ್ನುತ್ತಾರೆ ಬಸವಣ್ಣನವರು... ಕೆರೆ ಕಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸಿದ,ಕಾಯಕ ವರ್ಗದ ಏಳಿಗೆಗೆ ಶ್ರಮಿಸಿದ,ಆದ್ದರಿಂದಲೇ ಈತನನ್ನು ಕಾಯಕ ಯೋಗಿ ಅನ್ನುತ್ತಾರೆ..ಸಿದ್ಧರಾಮ ಸಮಾಜ ಮುಖಿಯಾಗಿ ಚಿಂತಿಸಿದ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಿದಾಗ ಆತನ ಪ್ರಭುತ್ವ ಮತ್ತು ಆತ ವಚನಗಳನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿ ಬರೆದಿದ್ದ ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಅಲ್ಲದೆ ೧೨ನೆ ಶತಮಾನದ ಅನುಭವ ಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯೋನ್ಮುಖರಾಗಿ ಅಲ್ಲಮ ಪ್ರಭು ಮತ್ತು ಬಸವಣ್ಣನವರ ಜೊತೆ ಸೇರಿ ಶ್ರಮ ವಹಿಸುತ್ತಾರೆ..ಅಲ್ಲದೆ ಮಹಿಳೆಯರ ಸಮಾನತೆಗೆ ಹೋರಾಡಿದ ಹಲವು ವಚನಕಾರರು ಮತ್ತು ಶರಣರ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಸಿದ್ಧರಾಮ ಕೂಡ ನಿಲ್ಲುತ್ತಾರೆ.. ಹೆಣ್ಣನ್ನು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷ ಕಪಿಲ ಸಿದ್ಧ ಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನ ಎಂದು ಬಣ್ಣಿಸಿ ಹೆಣ್ಣನ್ನು ಸಾಕ್ಷಾತ್ ದೇವರಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದ ಮೊದಲ ವಚನಕಾರ ಇರಬಹುದು...
ವಚನದ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಹಾಡುವುದೊಂದೇ  ವಚನ ;ನೋಡುವುದೊಂದೇ ವಚನ ಅಂದರೆ ನಡೆದಂತೆ ನುಡಿ,ನುಡಿದಂತೆ ನಡಿ ಎಂಬ ಅರ್ಥವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.. ಹಾಗೆ ನಡೆಯದಿದ್ದರೆ ವಿಷಯ ಬಿಟ್ಟು ನಿರ್ವಿಶಯನಾಗಿ ಕಪಿಲ ಸಿದ್ಧ ಮಲ್ಲೇಶ್ವರನಲ್ಲಿ ಲೀನವಾಗಿ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ..

ವಚನ ಸಿಂಚನ ೨೩:ಭಕ್ತಿಪ್ರಿಯ

ನಾದಪ್ರಿಯ ಶಿವನೆಂಬರು ನಾದಪ್ರಿಯ ಶಿವನಲ್ಲ
 ವೇದಪ್ರಿಯ ಶಿವನೆಂಬರು ವೇದಪ್ರಿಯ ಶಿವನಲ್ಲ
 ನಾದವ ಮಾಡಿದ ರಾವಣಂಗೆ ಅರೆಯಾಯುಷವಾಯ್ತು
 ವೇದವನೋದಿದ ಬ್ರಹ್ಮನ ಶಿರಹೋಯ್ತು
 ನಾದಪ್ರಿಯನೂ ಅಲ್ಲ ವೇದಪ್ರಿಯನೂ ಅಲ್ಲ
 ಭಕ್ತಿಪ್ರಿಯ ನಮ್ಮ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವ!

                                                -ಬಸವಣ್ಣ
 

ಶಿವನನ್ನು ನಾದಪ್ರಿಯ ಮತ್ತು ವೇದಪ್ರಿಯ ಅನ್ನುತ್ತಾರೆ,ಆದರೆ ನಾದಪ್ರಿಯ ಮತ್ತು ವೇದಪ್ರಿಯ ಶಿವ ಅಲ್ಲ.

ರಸವತ್ತಾದ ರಾಗ ನುಡಿಸಿದ ರಾವಣ ತನ್ನ ಪೂರ್ತಿ ಜೀವಿತಾವಧಿಯನ್ನು ಜೀವಿಸಲು ಸಾಧ್ಯ ಆಗಲಿಲ್ಲ.. ಅದೇ ರೀತಿ ಎಲ್ಲ ವೇದಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದ ಬ್ರಹ್ಮ ತನ್ನ ತಲೆಯನ್ನು ಕಳೆದು ಕೊಳ್ಳಬೇಕಾದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಬಂದಿತ್ತು.. 

ಆದರೆ ಕೂಡಲಸಂಗಮ ದೇವನು ನಾದಪ್ರಿಯನೂ ಅಲ್ಲ,ವೇದಪ್ರಿಯನೂ ಅಲ್ಲ.. ಅವನು ಭಕ್ತಿ ಪ್ರಿಯನು.ತನಗೆ ಭಕ್ತಿ ತೋರಿಸುವವರನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತಾನೆ,ಇಡಿ ಜೀವ ಸಂಕುಲವನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ಬಸವಣ್ಣನವರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ...... ಇಲ್ಲಿ ಭಕ್ತಿಯ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ.

ವಚನ ಸಿಂಚನ ೨೨:ನೀರು ಮತ್ತು ಮರ

ನೀರ ಕಂಡಲ್ಲಿ ಮುಳುಗವರಯ್ಯಾ

ಮರನ ಕಂಡಲ್ಲಿ ಸುತ್ತುವರಯ್ಯಾ

ಬತ್ತುವ ಜಲವ ಒಣಗುವ ಮರವ ಮೆಚ್ಚಿದವರು 

ನಿಮ್ಮ ನೆತ್ತಬಲ್ಲರು ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ !!!

                                  -ಬಸವಣ್ಣ 

ಇಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಜನರಲ್ಲಿ ಮನೆ ಮಾಡಿರುವಂತಹ ಮೂಢ ನಂಬಿಕೆಗಳನ್ನು ಗಾಢವಾಗಿ ವಿರೋಧಿಸುತ್ತಾರೆ..ನೀರು ಕಂಡಾಗ ಮುಳುಗುವುದು ,ಮರ ಕಂಡಾಗ ಸುತ್ತುವುದು ಇದು ಈಗಲೂ ಜನರು  ರೂಢಿಸಿ ಕೊಂಡಿರುವ ಕ್ರಿಯೆಗಳು.ಇವುಗಳನ್ನು ಬಸವಣ್ಣ ೧೨ನೆ ಶತಮಾನದಲ್ಲೇ ವಿರೋಧಿಸಿದ್ದರು.ನೀರು ಯಾವಾಗ ಬೇಕಾದರೂ ಬತ್ತಿ ಹೋಗುತ್ತದೆ,ಅಲ್ಲದೆ ಮರ ಕೂಡ ಒಂದು ದಿನ ತನ್ನ ಆಯುಷ್ಯ ಕಳೆದು ಕೊಂಡು ಒಣಗಿ ಹೋಗುತ್ತದೆ,ಇಂಥ ನೀರು ಮರವನ್ನು ಮೆಚ್ಚಿದವರು ಲೋಕದ  ಸರ್ವಕ್ಕೂ ಕಾರಣನಾದ,ಸರ್ವ ಜೀವಕ್ಕೂ ಕಾರಣನಾದ ಪರಮೇಶ್ವರನನ್ನು ಹೇಗೆ ಅರಿಯಬಲ್ಲರು ?,ಹೇಗೆ ಕಂಡು ಕೊಳ್ಳುವರು? ಎಂದು ಸಂಗಮ ದೇವನಲ್ಲಿ ಕೇಳುತ್ತಾರೆ.

ವಚನ ಸಿಂಚನ ೨೧:ದೇವರು ಮತ್ತು ಗಂಡ

ದೇವನೊಬ್ಬ ನಾಮ ಹಲವು ;

ಪರಮ ಪತಿವ್ರತೆಗೆ ಗಂಡನೊಬ್ಬ ;

ಮತ್ತೊಂದಕ್ಕೆರಗಿದಡೆ ಕಿಮಿಮೂಗ ಕೊಯ್ವನು !

ಹಲವು ದೈವನ ಎಂಜಲು ತಿಂಬುವರನೇನೆ೦ಬೆ

ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವಾ !!!

                                       -ಬಸವಣ್ಣ

ಇಲ್ಲಿ ಬಸವಣ್ಣನವರು ಇಡೀ ಭೂ ಮಂಡಲಕ್ಕೆ ಒಬ್ಬನೇ ದೈವ,ಪ್ರತಿ ಜೀವ ಜಂತುಗಳ ನಡವಳಿಕೆಗೆ ಅವನೇ ಕಾರಣಕರ್ತ..ಅದೇ ರೀತಿ ಪತಿವ್ರತೆ ಆದ ಹೆಣ್ಣಿಗೆ ಒಬ್ಬನೇ ಗಂಡ.ಅವಳು ಇನ್ನೊಂದು ಗಂಡನ ಸಂಗವನ್ನು ಬಯಸುವುದಿಲ್ಲ."ಛಲ ಬೇಕು ಶರಣಂಗೆ ಪರಸತಿಯನೊಲ್ಲೆನೆಂಬ" ಎಂದು ಗಂಡಸಿಗೆ ಹೇಳಿದರೆ,ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ "ಪರಮ ಪತಿವ್ರತೆಗೆ ಗಂಡನೊಬ್ಬ " ಎಂದು ಹೆಣ್ಣಿಗೆ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.. ಸತಿ ಪತಿಗಳಲ್ಲೊಂದಾದ ಭಕ್ತಿ ಎಂದು ಇನ್ನೊಂದು ವಚನದಲ್ಲಿ  ಹೇಳಿದ ಹಾಗೆ.ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಹೇಳುವ ಹಾಗೆ ಜಗತ್ತಿಗೆ ಒಬ್ಬನೇ ದೇವರು,ಅದೇ ರೀತಿ ಹೆಣ್ಣಿಗೆ ಒಬ್ಬನೇ ಗಂಡ,ಅವನು ಕೂಡ ಆಕೆಗೆ ದೈವದ ಸಮಾನ.

ಮತ್ತೊಂದಕ್ಕೆರಗಿದಡೆ ಅಂದರೆ ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಮನುಷ್ಯನು ಬೇರೆ ದೇವರನ್ನು ಪೂಜಿಸುವುದು ಆಗಿರಬಹುದು ಅಥವಾ ಹೆಣ್ಣೊಬ್ಬಳು ಬೇರೆ ಗಂಡನನ್ನು ಬಯಸುವುದು ಆಗಿರಬಹುದು ,ಅಂಥವರ ಕಿವಿ ಮೂಗು ಕೊಯ್ವೆನು ಅಂದರೆ ಅವರು ಶಿಕ್ಷಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಬಹುದು.ಸಾಕ್ಷಾತ್ ದೈವನೊಬ್ಬ ಇರಬೇಕಾದರೆ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ದೇವರುಗಳ ಎಂಜಲು ತಿನ್ನುವವರಿಗೆ ಏನೆಂದು ಹೇಳಬೇಕು ಎಂದು ಬಸವಣ್ಣನವರು ಕೂಡಲಸಂಗಮ ದೇವನಲ್ಲಿ ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ..

ಇದೆ ರೀತಿ ಜೇಡರ ದಾಸಿಮಯ್ಯ ಒಂದು ವಚನದಲ್ಲಿ  ಕೇಳುತ್ತಾರೆ"ನಿಮ್ಮ ದಾನವನುಂಡು ಅನ್ಯರ ಹೊಗಳುವ ಕುನ್ನಿಗಳ ನೇನೆoಬೆ ರಾಮನಾಥ !!" ಎಂದು.

ವಚನ-ಸಿಂಚನ ೨೦:ಶಿವ ಪಥ

ಮಡಕೆಯ ಮಾಡುವಡೆ ಮಣ್ಣೇ ಮೊದಲುತೊಡಿಗೆಯ ಮಾಡುವಡೆ ಹೊನ್ನೇ ಮೊದಲು
ಶಿವಪಥವರಿವಡೆ ಗುರುಪಥವೆ ಮೊದಲು
ನಮ್ಮ ಕೂಡಲಸಂಗಮದೇವನ ಅರಿವೊಡೆ ಶರಣರ ಸಂಗವೇ ಮೊದಲು !!!
                                                                        -ಬಸವಣ್ಣ

ಒಂದು ಮಡಕೆ ತಯಾರಿಸಬೇಕಾದರೆ ಮಣ್ಣು ಅತ್ಯವಶ್ಯಕ,ಹಾಗೆ ತೊಡಿಗೆ ಮಾಡಬೇಕೆಂದರೆ ಹೊನ್ನು ಅಷ್ಟೇ ಅವಶ್ಯ.
ಅದೇ ರೀತಿ ಶಿವಪಥವನ್ನು ಅರಿಯಬೇಕು ಅಂದರೆ ಗುರು ಪಥದ ಅರಿವಿರಬೇಕು,ಗುರುವಿನ ಜೊತೆ ಒಡನಾಟದಲ್ಲಿರಬೇಕು.ಗುರುವಿನ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಅರಿಯಬೇಕು.
ಆದರೆ ಕೂಡಲಸಂಗಮ ದೇವನನ್ನು ಅರಿಯಬೇಕು ಅಂದರೆ ಶರಣರ ಸಾಂಗತ್ಯ ಮೊದಲು.ಅಂದರೆ ಶರಣರು ಅಷ್ಟು ಅನುಭಾವಿಗಳು,ಸಾತ್ವಿಕರು,ಜ್ಞಾನಿಗಳು ಎಂದು ಬಸವಣ್ಣ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ.ಶರಣರು ಅನುಭವದಿಂದ ಅನುಭಾವಿಗಲಾಗಿದ್ದಾರೆ.

ವಚನ-ಸಿಂಚನ ೧೯:ಅರಿವು ಮತ್ತು ಕಷ್ಟ

ಗಂಧ ವೃಕ್ಷವ ಕಡಿದಲ್ಲಿ

ನೊಂದೆನೆಂದು ಗಂಧವ ಬಿಟ್ಟಿತ್ತೆ ಅಯ್ಯಾ?

ಚಂದ ಸುವರ್ಣವ ತಂದು ಕಾಸಿ ಬದಿಡದೆ

ನೊಂದೆನೆದು ಕಳಂಕ ಹಿಡಿಯಿತ್ತೆ  ಅಯ್ಯಾ?

ಸಂದು ಸಂದು ಕಡಿದು ಕಬ್ಬು ಯಂತ್ರದಲ್ಲಿಟ್ಟು ತಿರುಹಿ ಕಾಸಿದಡೆ,

ನೊಂದೆನೆಂದು ಸಿಹಿಯಾಗುವುದ ಬಿಟ್ಟಿತ್ತೆ ಅಯ್ಯಾ?

ತಂದು ತಂದು ಭಾವ ಕಟ್ಟಿಬಿಟ್ಟಡೆ ,

ನಿಮ್ಮರಿವು ಬಿಟ್ಟೆನೆ ಅಯ್ಯಾ,ಕಪಿಲಸಿದ್ಧಮಲ್ಲಿಕಾರ್ಜುನಾ !!!

                                             -ಸಿದ್ಧರಾಮೇಶ್ವರ

 ಶ್ರೀ ಗಂಧದ ಮರಕ್ಕೆ ಕೊಡಲಿ ಪೆಟ್ಟು ಕೊಟ್ಟು ಕೊರಡನ್ನು ತಂದು ಕಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ಆ ಕೊರಡನ್ನು ತೇಯ್ದರೆ ಮಾತ್ರ ಅದು ಸುವಾಸನೆ  ಭರಿತ ಗಂಧವನ್ನು ನೀಡಬಲ್ಲದು.ಪೆಟ್ಟು ತಿಂದು ನೊಂದುಕೊಂಡು ಅದು ಗಂಧವನ್ನು ಬಿಡದೆ ಇದ್ದೀತೆ?

ಅದೇ ರೀತಿ ಚಿನ್ನವನ್ನು ಕಾಸಿ ಅದನ್ನು ತಕ್ಕ ಆಕಾರಕ್ಕೆ ಬರುವಂತೆ ಮಾಡಲು ಅಕ್ಕಸಾಲಿಗ ಅದನ್ನು ಬಡಿಯುತ್ತಾನೆ,ಅವನ ಬಡಿಗೆಯ ನೋವಿಗೆ ನೊಂದುಕೊಂಡು ಸುವರ್ಣವು ತನ್ನ ಕಳಂಕವನ್ನು ಹಿಡಿಯುವುದೇ ?

ಹಾಗೆ ಕಬ್ಬನ್ನು ಕೂಡ ತುಂಡು ತುಂಡು ಮಾಡಿ ಗಾಣದಲ್ಲಿ ಹಾಕಿದರೆ ಮಾತ್ರ ಕಬ್ಬಿನ ಹಾಲಿನ ಸವಿಯನ್ನು ಸವಿಯಲು ಸಾಧ್ಯ,ನಂತರ ಅದನ್ನು ಕಾಸಿದರೆ ಮಾತ್ರ ಬೆಲ್ಲ ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯ,ಹಾಗಂತ ಅ ಕಬ್ಬು  ನೊಂದುಕೊಂಡರೆ ಸಿಹಿಯಾಗದೆ ಇರುವುದೇ?

ಹಾಗೆ ಮನುಷ್ಯ ಕೂಡ ತನ್ನ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಕಷ್ಟವನ್ನು ಎದುರಿಸಿದರೆ ಇನ್ನೊಬ್ಬರಿಗೆ ಮಾದರಿ ಆಗಬಲ್ಲ,ಮತ್ತು ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ ನೆಲೆ ನಿಲ್ಲಬಲ್ಲ..ಕಷ್ಟಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಿದರೆ ಅವನ ಭವಿಷ್ಯ ಚೆನ್ನಾಗಿ ರೂಪುಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ..ಎಂಥ ಕಷ್ಟ ಬಂದರೂ ನಿಮ್ಮ ಅರಿವನ್ನು ಬಿಡುವುದಿಲ್ಲ  ಎಂದು ಕಪಿಲ ಸಿದ್ಧ ಮಲ್ಲಿನಾಥನಲ್ಲಿ ಸಿದ್ಧರಾಮಣ್ಣ ಬೇಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ.

ವಚನ ಸಿಂಚನ ೧೮:ಧ್ಯೇಯ

ಹರ ತನ್ನ ಭಕ್ತರ ತಿರಿವಂತೆ ಮಾಡುವ |
ಒರೆದು ನೋಡುವ ಸುವರ್ಣದ ಚಿನ್ನದಂತೆ |
ಅರೆದು ನೋಡುವ ಚಂದನದಂತೆ |
ಅರಿದು ನೋಡುವ ಕಬ್ಬಿನ ಕೋಲಿನಂತೆ |
ಬೆದರದೆ ಬೆಚ್ಚದೆ ಇರ್ದಡೆ ಕರವೆತ್ತಿಕೊಂಬ ನಮ್ಮ ರಾಮನಾಥನು |
                                                        -ಜೇಡರ ದಾಸಿಮಯ್ಯ


ಶಿವ  ತನ್ನ ಭಕ್ತರಿಗೆ ಕಷ್ಟಗಳನ್ನು ಕೊಡುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತಾನೆ...ಅದು ಹೇಗೆ ಇರುತ್ತದೆ ಅಂದರೆ ಅಕ್ಕಸಾಲಿಗ ಒಡವೆ ಮಾಡಲು ಚಿನ್ನವನ್ನು  ಅದಕ್ಕೆ ಒಳ್ಳೆ ರೂಪು ಮತ್ತು ಬಣ್ಣ ಕೊಡಲು ಉಜ್ಜುವಂತೆ ಕ್ಲಿಷ್ಟಕರವಾಗಿರುತ್ತದೆ.ಗಂಧದ ಕೊರಡನ್ನು ಕಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ತೇಯುವಂತೆ ಕಷ್ಟ ವಾಗಿರುತ್ತದೆ..ಕಬ್ಬಿಣ ರಸ ತೆಗೆಯಲು ಗಾಣಕ್ಕೆ ಹಾಕಿ ಹಿಂಡುವಂತೆ ಇರುತ್ತದೆ...ಇಂಥ ಕಷ್ಟಗಳನ್ನು ಸಹಿಸಿ ಹೆದರದೆ ಧೈರ್ಯವಾಗಿ ಇದ್ದರೆ ರಾಮನಾಥನು ಅಂಥವರನ್ನು ಕೈ ಹಿಡಿದು ಎತ್ತಿಕೊಳ್ಳುವನು ಎಂದು ಜೇಡರ(ದೇವರ) ದಾಸಿಮಯ್ಯ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ..ಅಂದರೆ ಕಷ್ಟ ಪಡುವವರನ್ನು ದೇವರು ಎಂದಿಗೂ ಕೈ ಬಿಡುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದರ್ಥ...